ఆంద్రప్రదేశ్ జైళ్ళ రూలు 29(1) ప్రకారం
ఆంద్రప్రదేశ్ జైళ్ళ రూలు 29(1) ప్రకారం
- ఖైదీల జీవన పరిస్థితులను పరిశీలించడం సందర్శకుల విధి. జైళ్ళ నిబంధనలలో సూచించిన ప్రమాణా లకు అనుగుణంగా ఖైదీలకు ఆహారం, బట్టలు సరఫరా అవుతున్నాయో లేదా అని చూడాలి.
- ఖైదీలు చేసే ఫిర్యాదులను వినాలి, అభ్యర్థనలను స్వీకరించాలి, సరఫరా అవుతున్న ఆహారం నాణ్యంగా ప్రతి సందర్శకుడూ, 1894 జైళ్ళ చట్టంలోని సెక్షన్ 12 ప్రకారం సందర్శకుల పుస్తకంలో, సందర్శించిన తేదీని, సమయాన్ని నమోదు చేయాలి. అతను/ఆమె చేయదలుచుకున్న వ్యాఖ్యాన్నాన్ని లేక సూచనలను కూడా అందులో నమోదు చేయాలి. సందర్శకులు తమ స్వంత చేతివ్రాతతో సందర్శకుల పుస్తకంలో (vision book) లో ఈ విషయాన్ని రాయాలి.
- నిజానికి జైలు సందర్శకులుగా విధులు నిర్వర్తించడం అంత సులభం కాదు7. జైలు సంక్లిష్టమైన వ్యవస్థ. దానిని ఆకళింపు చేసుకొని చట్టబద్ధంగా విధులు నిర్వర్తించడం కష్టంతో కూడుకున్న పని. అలాంటి సంక్లిష్టమైన కర్తవ్యాలను అర్థం చేసుకోవడానికి ఈ క్రింది విధంగా వాటిని విభజించుకోవచ్చు.
- ఎలా మొదలు పెట్టాలి: నూతన సందర్శకులకు కొన్ని సూచనలు
- ‘మంచి జైలుకు’ సంకేతాలేమిటి?
- సందర్శకులు ఎన్నిసార్లు సందర్శకుల ప్రత్యేక విధులు, ఉంటుంది?
- అధికారి సందర్శకుల ప్రత్యేక విధులు, కర్తవ్యాలు అడగవలసిన ప్రశ్నలు, ఎదుర్కొనే, అడ్డంకులు, రెండు రకాల సందర్శకులు చర్యలు చేపట్టడానికి సూచనలు
- వైద్య సదుపాయాలు – కొన్ని సమస్యలు.
ఎలా మొదలు పెట్టాలి: నూతన సందర్శకులకు కొన్ని సూచనలు
- మీ మొదటి సందర్శనలోనే జైళ్ళ అధికారుల నుండి జైళ్ళ భవన సముదాయం యొక్క పూర్తి చిత్రపటాన్ని సంపాదించండి. ఇది అనధికారికంగా చిత్ర హింసలు జరిగే ప్రదేశాలను మీ దృష్టి నుండి తప్పిపోవడానికి అవకాశం లేకుండా చేస్తుంది.
- మీ జైలు సందర్శన ప్రారంభించడానికి ముందే జైలులోని అన్ని భాగాల గురించి తెలుసుకోండి.
- ఎక్కడెక్కడ వివిధ వర్గాల ఖైదీలను ఉంచుతారో, ఎక్కడ డాక్టరు ఉంటారో మొదలైన వివరాలు తెలుకోండి.
- చట్టప్రకారం మీరు జైలు లోని అన్ని భాగాలను, అందరు ఖైదీలను చూడాలి. కాబట్టి జైలు అధికారులు మీతో తప్పనిసరిగా సహకరించాలి.
- విధుల గురింకిఅ చర్చించడానికి ముందు, సందర్శకులు తమ పనిలో తప్పుదారి పట్టకుండా జాగ్రత్త పడాలని సూచించడం అవసరం. సందర్శకులు తాము చూస్తున్న దానికి, వాస్తవంగా జరుగుతున్న దానికి మధ్య బేధాన్ని గ్రహించగలగాలి. ఇందుకు సంబంధించి డా.వివియన్ స్టెర్న్ అనే ఆమె రాసిన పుస్తకం నుండి ఉటంకించదలచాము. ఆమె 30 దేశాలలోని జైళ్ళను సందర్శచారు. జైలు సమస్యలపై విస్తృతంగా పనిచేసారు. నేరస్తుల పునరావాస జాతీయ సంఘానికి అధ్యక్షురాలిగా పనిచేశారు. జైళ్ళ అధ్యయనాల అంతర్జాతీయ కేంద్రం, లండన్ లో ఆమె క్పరిశోధకురాలుగా పని చేస్తున్నారు. ఈ క్రింది విభాగం ఆమె పుస్తకం నుండి తీసుకున్నదే.
- 6.2 “మంచి జైలు”కు సంకేతాలేమిటి?
- “శిక్షల సంస్కర్తలకు ఉన్న ఒకానొక లక్ష్యం జైళ్ళ సంస్కరణ ‘సంస్కరించబడిన జైళ్ళు’ చూడడానికి ఎలా ఉంటాయి? జైలు ప్రపంచంతో అనుభవం లేని సామాన్య ప్రజలకు అదెలా తెలుస్తుంది? తను ప్రవేశిస్తున్న జైలు, నిజంగా గౌరవమైన మానవీయమైన స్థలమో లేద బాధను, క్రూరత్వాన్ని కప్పివుంచిన నరకమో ఎవరైనా ఎలా చెప్పగలర? ఇది సులభంగా సమాధానం చెప్పుకోగల ప్రశ్నకాదు. క్రూరత్వాన్ని దాచిపెట్టడం సులభం, యధాలాపంగా సందర్శించే వారికి వాస్తవంగా ఏం జరుగు తున్నదనే విషయం అంతసులభంగా స్పష్టంగా కనపడాలని లేదు. జైళ్ళలో ఇంసాయుత అధికార నిర్మాణానిదే పెత్తనమని, జైళ్ళ సిబ్బందికి క్రూరంగా ప్రవర్తించడమేఅల వాటని, అక్కడ అవినీతి అంటువ్యాధి అని, అందుకు సూచనలు కనిపించినా వారు తెలుసుకోలేరు. సందర్శకులు జైలుకు వస్తారని తెలిసినప్పుడు వాటిని హడావుడిగా శుభ్రపరచడం గురించి, వెల్లవేయడం గురించి మనం విటుంటాం. అప్పుడె అద్భుతమైన ఆహార పదార్థాలు హఠాత్తుగా ప్రత్యక్షమౌతాయి. తాజాగా వండిన ఆహార పదార్థాలు పాత్రలలో కనిపిస్తాయి. ‘వాళ్ళు ఇక్కడ మంచి భోజనం చేస్తారు’ ఖైదీలకు సిగ్గు ఎక్కువ కాని మీతో మాట్లాడడానికి ఇష్టపడ్డ ఒక వ్యక్తిని తీసుకొచ్చాం’ లాంటి మాటలు వినపడతాయి. ఒక గది నిండా సరియైన ఆహారం లేక పీక్కుపోయిన మొహాలతో ఉన్న యుక్త వయస్కులను ముప్పై ఏళ్ళ వయసున్న ఒక ఖైదీ నియంత్రిస్తుంటాడు. క్రమ పద్ధతిని పాటించేలా చేయడం అతని పని. ‘అతను వారికి తండ్రి లాంటి వాడు’ అని చెబుతారు.
- దాచిపెట్టడం సులభమే కానీ సందర్శకులు, తమకు చూపిస్తున్న దాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి పనికి వచ్చే కొన్ని గుర్తులు, సూచనలు ఎప్పుడూ ఉంటాయి. ముందుగా జైలు సందర్శనను మనం ఊహించుకోవాలి. అది ప్రవేశద్వారం దగ్గర మొదలవుతుంది. అక్కడి నుంచే సందర్శకులు అనుమతిని కోరుతారు. అక్కడ సిబ్బందిలో ఒకరు కనిపించి ‘మిమ్మల్ని ఖైదీలు బంధించడం జరిగితే, మీ విడుదల కొరకు ఎటువంటి చర్చలు జరపబడవు అని ముందుగా చెప్పడం నా బాధ్యత’ అనే మాటతో మిమ్మల్ని పలకరిస్తే, అది మంచి శకునమేమీ కాదు. అలాగై చాలాసేపు నిల్చున్నా పట్టించుకోకుండా నిరాసక్తంగా ఉండే ద్వారపాలకుడు కూడా మంచి శకునమేమీ కాదు.
- జైలులో ప్రవేశించిన తర్వాత వినడం చాలా ముఖ్యమైన విషయం. శబ్దాలు ఇవ్వగల విశ్వాసాన్ని నిశ్శబ్దం ఎన్నడూ ఇవ్వలేదు. గదుల తలుపుల వెనకాల బతికున్న, శ్వాసిస్తున్న మనుషులుకొన్ని వందల మంది లేక వేలమంది ఉండవచ్చు. ఎటువైపు నుండి శబ్దమూ రాకపోతే, పని చేస్తున్న ధ్వని రాకపోతే, వాళ్ళేం చేస్తున్నట్టు? ఎందువల్ల వారినుండి ఎటువంటి శబ్దాలు లేవు? అని ఆలోచించండి.
- నిండుగా ఖైదీలతో ఉన్న బ్యారక్ లోనికి సందర్శకులు ప్రవేశించినప్పుడు, వారంతా నిలబడి, ఒక ఖైదీ వైపు బెరుకుగా చూస్తు అతనేం మాట్లాడతాడోనని ఎదురుచూస్తూ నిలబడితే ఈ బ్యారక్ ను నియంత్రించడానికి కొంతమంది తాబేదార్లున్న ఒక బాసు ఉన్నాడని అర్థం చేసుకోవాలి.
- ఒక పేద దేశంలో ఖైదీలు నివసించే గదులను మీరు చూస్తుంటే కనుక, అవి చాలావరకు ఖాళీగా ఉంటూ, ఒట్టి పడకలు మాత్రం నేలమీద పరిచి ఉంటాయి. ఒకటి రెండుచోట్ల మాత్రం మూడు, నాలుగు దుప్పట్లు, దిళ్ళు, చాలా వస్తువులు కనిపించవచ్చు. ఆ ఖైదీలు ఇతరుల కంటే అంత మెరుగ్గా ఎలా ఉన్నారు అని ఆలోచించండి.
- ‘శిక్షించడానికి ఉపయోగించే గదులను మీరు సందర్శించాల్సిన అవసరం లేదు. ఈ రోజు అక్కడ ఎవరూ లేరు’ అని వాళ్ళు మీతో అనొచ్చు. ఏమో ఉండొచ్చు, ఉండకపోవచ్చు. అలాగే అన్ని సౌకర్యాలు ఉన్న తరగతి గదిలో పని ;దినాలలో ఉదయం 11 గంటల ప్రాంతంలో ఎవరూ లేకపోవడం మీలో చాలా ప్రశ్నలకు తావివ్వాలి. అదేవిధంగా బయటికి శబ్దం వినబడని గోడలు ఉండి, సహజమైన వెలుతురు, ఫర్నీచర్ లేక, ఒక కాంక్రీటు బండ మాత్రం ఉండి, ఎంత తరచుగా ఆ గదిని వాడతారనే దానికి ఎటువంటి రికార్డులు లేకపోతే అది మీలో మరిన్ని ప్రశ్నలకు తావివ్వాలి.
- ఖైదీలు తమ కుటుంబ సభ్యులను కలవనీయకుండా ఆపడం లేదా తగ్గించడం ఒక శిక్షగా అమలు చేస్తున్నారా లేదా అనేది జైలు నిర్వాహకుల ఆలోచనా ధోరణిపై కొంతవరకు వెలుగును ప్రసరింపజేస్తుంది. దీనిని ఒక కొండగుర్తుగా తీసుకోవచ్చు. ఖైదీల మీద దాడి చేశారనే ఆరోపణ పై జైళ్ళ సిబ్బ్టంది న్యాయస్థానం ముందుఎప్పుడైనా నిలిచారా అన్నది మరోక ప్రమాణం. అంటే చట్టబద్ధ పాలన జైళ్ళలోను వర్తిస్తుందా లేదా అనేది చూడండి.
- మీరు సందర్శించిన జైలు గౌరవనీయమైన, మానవీయమైన స్థలంగా ఉందని గుర్తించడానికి ఎలాంటి సంకేతాలు ఉపయోగపడతాయి?మీరు ప్రవేశద్వారం వద్దకు వచ్చినప్పుడు సందర్శకులలో ఉపాధ్యాయులు, స్వచ్ఛంద కార్యకర్తలు మొదలైన వారు లోపలికి వెళ్ళడానికి ఎదురుచూస్తూఉంటే,అది సానుకూల దృశ్యమే. ఇద్దరూ మనుషులే అనే పరస్పర గుర్తింపుతో ఖైదీలు, జైలు సిబ్బంది మాట్లాడు కోవడం మీ కంటపడితే, మీరు ఆ జైలు గురించి సానుకూలంగా ఆలోచించవచ్చు. మీరు అడగకుండానే శిక్షకు ఉపయోగించే గదిని మీకు అధికారులు చూపిస్తే కూడా అది మంచి సంకేతమే. ‘కావాలంటే మీరు ఖైదీలతో మాట్లాడండి’ అని చెప్పి మీకు వినిపించనంత దూరంలో వాళ్ళు వెళ్ళి నిలబడినా ఆ జైలులో సిగ్గుమాలిన రహస్యాలు ఏమీ లేవని మీరు అర్థం చేసుకోవచ్చు.
- సందర్శకుల గదిలో కొన్ని పూలు, చిత్రపటాలు ఉంటే అవి తమ కుటుంబ సభ్యుణ్ణి బాధాకరమైన పరిసరాలలో కలవడానికి దూర ప్రాంతాల నుండి వచ్చిన సందర్శకుని భావాల పట్ల జైలు అధికారి కొంత సున్నితంగా స్పందించడాన్ని అర్థం చేసుకోవచ్చు. గోడలపై ఖైదీలు వేసిన చిత్రాలు, జైలులో జరుగుతున్న విషయాల గురించిన సమాచారంతో నోటీసు బోర్డు, విడుదలయ్యే ఖైదీలకు లభించే సేవలు, ఖైదీలు నడిపే వార పత్రిక- ఇవన్నీ ఖైదీలను బాగా చూస్తున్నారనడానికి, వారి సామర్థ్యాన్ని వెలికి తీసేందుకు, నైపుణ్యాన్ని సజీవంగా ఉంచేందుకు ప్రయత్నం చేస్తున్న వాతావరణానికి గుర్తులు.
- 6.3 సందర్శకులు ఎన్నిసార్లు సందర్శించాలి?
- ·ఆంధ్రప్రదేశ్ జైలు రూల్ 28(1) ప్రకారం, ప్రతి అధికార, అనధికార సందర్శకునికి ఒక్కొక్కవారం అవకాశం వచ్చే లా విజిటర్స్ బోర్డు అధ్యక్షుడు రోస్టర్ విధానాన్ని అనుసరించి వంతులను తయారు చేయాలి. ఎవరు ఏ వారంలో సందర్శించాలో తెలుపుతూ ఆయన/ఆమె సందర్శకులకు ముందస్తు నోటీసు పంపాలి. ఒక వారం లో ఫలానా రోజు సందర్శించాలనే నిబంధనేదీ లేదు. కానీ, సందర్శకులు ఆ వారం లోని ఏ పని దినంలోనైనా జైలును సందర్శించవచ్చు. అంతేకాక అధ్యక్షుడు నిర్ణయించిన రోజులలోనే కాక, సందర్శకులు ఇతర రోజుల లోను, సాధారణ పని దినాలలో కూడా జైలును సందర్శించవచ్చును.
- జైళ్ళ సందర్శనకు సంబంధించిన అనుమతులు, ముందస్తు సమాచారం లాంటి విషయాలలో వివిధ రాష్ట్రాల లో తేడాలు ఉన్నప్పటికీ, ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఎన్నిసార్లు జైలును సందర్శించవచ్చు అనే దానిపై గరిష్ట పరిమితి ఏదీ లేదు.
- జైళ్ళ సందర్శనకు సాధారణ మార్గదర్శకాలు
- జైళ్ళ సందర్శనపై గరిష్ట పరిమిత్ లేనందువల్ల సంస్కరణలను ప్రోత్సహించడానికి, పరిస్థితులను మెరుగుపరచడానికి సందర్శకులు అవసరమైనంత తరచుగా జైలును సందర్శించాలి.
- ‘మోడల్ జైళ్ళ’ పేరు మీద ఈ మధ్యకాలంలో చాలా ప్రాంతాలలో వచ్చిన వాటిలో నిజంగా ఏం జరుగుతుందో తెలియాలంటే తరచుగా సందర్శించాల్సిందే.
- జైలును సహేతుకమైన కారణాలతో సందర్శించాలే కానీ మీ బాధ్యతలకు సంబంధం లేని కారణాలతో కాదు.
- జైలు సిబ్బందితో కాని, ఖైదీతొ కానె అవినీతి కార్యక్రమాలకు పాల్పడవద్ధు.
- మీ సందర్శన వలన అధికారులకు లేద సిబ్బందికి తమ సాధారణ విధుల నిర్వహణలో ఇబ్బందులు రాకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోండి.
- సాధ్యమైనంతవరకు జైలు సిబ్బంది అత్యవసర పన్బులలో లేనప్పుడు, ఖైదీలు7 లాకప్పులో లేనప్పుడు సందర్శించడానికి ప్రయత్నించండి.
- పరిస్థితులను మెరుగుపరచడానిక్ కలిసి పనిచేసే ఈ అవకాశంగా మీ జైలు సందర్శకులను అర్థం చేసుకునేల సిబ్బందిని ప్రోత్సహించండి
అధికార సందర్శకుల విధులు – బాధ్యతలు
| హోదా | విధులు | బాధ్యతలు |
| • ఇన్ స్పెక్టర్ జనరస్ ఆఫ్ పోలీస్ | • ఖైదీలను కోర్టుకు, వైద్యశాలలకు తీసుకువెళ్ళడానికి సరిపడినంత సంఖ్యలో పోలీసు గార్డులను కేటాయించడం | • ప్రతిమూడు నెలలకు కనీసం ఒకసారి జైలును సందర్శించాలి. • అది సాధ్యంకాకపోతే, డి.ఐ.జిని పురమాయించి నివేదిక తెప్పించు కోవాలి. |
| • వైద్య ఆరోగ్య సేవల డైరెక్టరు | • జైళ్ళలో వైద్య సేవల స్థాయినె, ఖైదీ ల ఆరోగ్య సమస్యల గురించి తెలుసు కోవడం, వాటికి పరిష్కరాలు చూపించడం. • అర్హత, అనుభవం ఉన్న తగినంత మంది వైద్యులను రాష్టంలోని అన్ని జైళ్ళలో నియమించడం. |
• వ్యక్తిగతంగా సందర్శించడం • లేదా, జిల్లా వైద్యాధికారులను, సివిల్ సర్జన్లను జైళ్ళను సందర్శించమని పురమాయించి, వృత్తి పరమైన విధులను నిర్వర్తించేలా చర్యలు తీసుకోవడం |
| • జిల్లా కలెక్టరు | • సందర్శకుల బోర్టు సమావేశాలను మూడు నెలలకు ఒకసారి నిర్వహించడం, జైలును సందర్శించడం | • వ్యక్తిగతంగా సందర్శించడం • లేదా సాధ్యంకాకపోతే, అదనపు జిల్లా మెజిస్ట్రేట్ లేదా సబ్ డివిజనల్ మేజిస్ట్రేట్ జైలును సందర్శించేలా ఆదేశించి ప్రతినెల నివేదికలు తెప్పించుకోవడం. • జైలు సూపరింటెండెంట్ నుండి తరచూ తప్పకుండా నివేదికలు తెప్పించు కోవడం. • సందర్శకుల సూచనలపై తగు నిర్ణయాలు తీసుకోవడం, హైకోర్టు, సుప్రీంకోర్డు మార్గదర్శకాలు సకాలంలో అమలయ్యేలా చూడడం. |
| • జిల్లా సెషన్సు న్యాయమూర్తి | • విచారణలో ఉన్న ఖైదీల కేసులను తగిన సమయంలో పరిష్కరించడం. • ఖైదీల అప్పీళ్ళను సరియైన సమయంలో చర్యలు తీసుకోవడం. • తీర్పుల ప్రతులు తీరుపై వెలు వడిన రోజునే అందేలా చర్యలు తీసు కోవడం. • జైలును సందర్శించినప్పుడు ఖైదీలు చేసే ఫిర్యాదులు, అభ్యర్థనలపై వెంటనే చర్యతీసుకోవడం. |
• వ్యక్తిగతంగా సందర్శించడం • లేదా సాధ్యంకాకపోతే, జిల్లా అదనపు న్యాయమూర్తికాని, జుడీషియల్ మేజిస్ట్రేట్ కాని జైలును సందర్శించి నెలనెలా నివేధికలు తనకు సమర్పించేల చూడడం. • జైలు సూపరింటెండెంట్ నుండి తరచూ నివేదికలు తెప్పించుకోవడం. • సందర్శకుల సూచనలపై తగు నిర్ణయాలు తీసుకోవడం, అవి అమలయ్యేలా చూడడం |
అడగవలసిన ప్రశ్నలు, ఎదుర్కొనే అడ్డంకులు, ఇవ్వగలిగిన సూచనలు
| ప్రశ్నలు | సందర్శకుల సూచనలను అమలు చేయడంలో జైళ్ళ సిబ్బందికి ఉన్న సమస్యలు, అడ్డంకులు | చర్యలు చేపట్టడానికి సూచనలు |
| • భవనాలు • భవనాలు సురక్షితమేనా? • వాటికి మరమత్తులు, తాపడం వగైరా అవసరమా? |
• జైళ్ళశాఖ పంపే ఉత్తరాలను ప్రజాపనుల విభాగం (PWD) పట్టించుకోదు. నిధులు లేవని కొన్నిసార్లు నిస్సహాయత వ్యక్తం చేయొచ్చు. | • సమస్యలను స్పష్టంగా ఎత్తిచూపండి.సరియైన చర్యలను సూచించండి. • సమాజంలోని సభ్యులుగా సందర్శకులు జిల్లా కలెక్టరు మీద, ఇతర సంబంధిత అధికారుల మీద ఒత్తిడి తెచ్చి9 పరిస్థితులను చక్కదిద్దాలి. |
| • పరిమితికి మించిన ఖైదీలు (over crowding) ఖైదీలు అధిక సంఖ్యలో ఉంటే వారిని సురక్షితంగా ఉంచడానికి ఎటువంటి చర్యలు తీసుకుంటున్నారు? | • నేర శిక్షాస్మృతి(Cr PC) లోని సెక్షన్స్లు 151,107,116 క్రింద ఎక్కువ మంది జైళ్ళకు వస్తున్నారు. ప్రొబేషన్ , పెరోల్ తాత్కాలిక విడుదల క్రింద విడుదలకు అర్హులైన వారి దరఖాస్తులను పరిష్కరించడం లో జిల్లా యంత్రాంగం న్యాయ వ్యవస్థలోని ఇతర విభాగాల అధికారులు తరచూ అలసత్వం ప్రదర్శిస్తారు. • నేర విచారణా స్మృతి (Cr PC) లో సెక్షన్ 433-ఎ కొనసాగడం వలన జీవిత ఖైదు పడిన వారితో కొంతమంది ఖైదీలు రెమిషన్ వల్ల లాభం పొందలేక చాలా కాలం జైళ్ళలో ఉంటున్నారు. (వివరాలకు శిక్షపడిన ఖైదీల అధ్యాయాన్ని చూడండి). |
• మీ పలుకుబడిని ఉపయోగించి ప్రజాపనుల విభాగం సకాలంలో సక్రమంగా పనులు చేసేలా చూడండి. |
| • మురుగు కాల్వలు • మురుగు కాల్వల వ్యవస్థ సరిగా ఉన్నదా? లేదంటే లోపాలేమిటి? • వాటిని తరచూ శుభ్రం చేస్తారా? |
• ప్రజాజ్ పనుల శాఖ మురుగు కాల్వల, పైపుల నిర్వహణకు బాధ్యత వహించాలి. నిధుల కొరత వల్లే వాటిని సరిగా నిర్వహించలేక పోతున్నామని చెపుతుంది. | • మీ పలుకుబడిని ఉపయోగించి ప్రజాపనుల విభాగం సకాలంలో సక్రమంగా పనులు చేసేలా చూడండి. |
| • నీటి సరఫరా • తగుమోతాదులో నీటి లభ్యత ఉందా? • నీటి నిల్వ పద్ధతులు సురక్షితమైన వేనా |
• నీటి సరఫరాబోర్డు నుండే నీరు తగు పరిమాణంలో సరఫరా కాదు. • నీటిని పరిశుభ్రం చేసే పరికరాలు జైలులో ఉండవు. • ఖైదీల సంఖ్యకు సరిపడా నీటిని నిల్వ చేయడానికి సరియైన వసతులు ఉండవు. |
• జైలుకు ఎక్కువ నీటిని తక్కువ పన్నుకు స సరఫరా చేసేలా మునిసిప్ల్ కార్పోరేషన్ ను ఒప్పించండి. • నీటిని శుభ్రం చేసే పరికరాలను జైలుకు అందించ డానికి సహాయం చేయండి. • వెనుకబడిన, మారుమూల, మెట్ట ప్రాంతాలలో ఉన్న జైళలో వర్షపు నీటి నిల్వ నిర్వహణా పద్ధతుల అమలుకు సహాయం చేయండి. |
| • నీటిబావులు | • గతంలో ఖైదీలే ఈ పనులను నిర్వర్తించి, రెమిషన్ సంపాదిం చుకునే వారు ప్రస్తుతం ఖైదీలు ఈ పనులు చేయడంలో ఆసక్తి చూపడం లేదు. అంతేకాక ఈ పనిని ప్రమాద కరమైనదిగా భావిస్తున్నారు. | • ప్రజాపనుల శాఖ ఈ పనిని చేపట్టేలా ఒత్తిడి తీసుకురండి. • అది సాధ్యంకాకపోతే ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలు అన్వేషించండి |
| • ఆహారం • ఆహార పదార్థాలు సక్రమంగా నిల్వ చేస్తారా? • అవి నాణ్యమైనవేనా? • కూరగాయల తూకం మరియు నాణ్యత |
• ఖైదీల సంఖ్య పరిమితికి మించి ఉండడంతో(over crowding) ఆహార పదార్థాలను పరిశుభ్రం గా నిల్వ చేయడానికి కావలసి నంత స్థలం ఉండదు. • వండడానికి తొక్కలు తీసినప్పుడు కూరగాయల బరువు తగ్గుతుంది. కాని తొక్కలు తీసిన కూరగాయలు కొంటే పోషక విలువలు పోతాయి. | • ఆచరణయోగ్యమైన కొత్త పద్ధతుల్ని సూచించాలి. • జైలు సందర్శకులు ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలు సూచించాలి. |
| • ఆహార సరఫరా • ఇస్తున్న ఆహారం సరియైన పరిమాణంలో ఉందా? అది సక్రమంగా వండినదేనా? |
• శిక్షణ కలిగిన వంటవారు లేకపోవడం వల్ల ఆహారం రుచికరంగా ఉండదు. • తామే వండుకోవడానికి ఖైదీలు పదార్థాలను తీసుకుంటారు. ఇది సమస్యలను సృష్టిస్తుంది. |
• జైళ్ళలో వంటవారి నియామకం కొరకు అధికారులు చొరవ చూపేలా మీ పలుకుబడిని ఉపయోగించండి. • జీవిత ఖైదు పడిన వారికి లేక స్వచ్ఛందంగా ముందుకు వచ్చే వారికి వంటలో తర్ఫీదు ఇవ్వడానికి ఏర్పాట్లు చేయగలరేమో ఆలో చించండి. |
| • రేషను • ఖైదీల సంఖ్యకు సరిపడా రేషను లభిస్తున్నదా? |
• ---- | • రేషను విడుదలలో ఎటువంటి తేడాలను గమనించినా సమస్యను చివరిదాకా పరిష్కరించ డానికి చొరవ తీసుకోండి. |
| • నూనె, మసాలాలు • నూనెలు, మసాలాలను ఒక బాధ్యత గల అధికారి సమక్షంలో కూరలలో వేస్తారా? |
• ---- | • ఏమైనా తేడాలు లేక సమస్యలు ఉంటే అవసరమైన చర్యలు తీసుకోండి. |
| • బట్టలు • నిబంధనలో పేర్కొన్న పరిమాణంలో బట్టలను, పడకను ఖైదీలు కలిగి ఉన్నారా? • చలికాలంలో అదనపు దుప్పట్లను నిబంధనల ప్రకారం ఇస్తున్నారా? • అవి ఉపయోగించగల స్థాయిలో ఉంటాయా? • పడకను ప్రతి రోజూ లేద సాధ్యమైనప్పుడు ఎండబెడతారా? |
• చాలా మంది ఖైదీలు తమ బట్టల గురించి శ్రద్ధ తీసుకోరు. వాటిని చింపడం లేక కాల్చడం చేస్తారు. | • అలాంటి ఖైదీలతో వ్యవహరించే తీరుగురించి సముచితమైన సూచనలను చేయండి. • ఏమన్నా లోపాలను గమనిస్తే వాటిని సంతృపి కరంగా పరిష్కరించడానికి చర్యలు తీసుకోండి. |
| • స్నానం • ఖైదీలు ప్రతిరోజూ స్నానం చేస్తారా? |
• కొంతమంది ఖైదీలు ప్రతిరోజు స్నానం చేయడానికి ఇష్టపడరు. వారి అపరి శుభ్రత వల్లే వారు అనారోగ్యం పాలవుతారు. | • అలాంటి ఖైదీలకు ఆరోగ్య సూత్రాలపై అవగాహన తరగతులు నిర్వహిస్తే ఆరోగ్యం పట్ల ఖైదీలలో ఆసక్తి పెరగవచ్చు. |
| • శ్రమ • పనిచేసే ఖైదీలకు అర్థవంతమైన పని ఇస్తున్నారా? • ప్రతి ఖైదీ చేసిన పని సక్రమంగా రికార్డు అవుతుందా? |
• సంప్రదాయక పరిశ్రమలు ఉపయోగకరంగా లేక పోవడమే కాక లాభదాయకంగా కూడా లేవు. • ఉన్నచోటు కంటే ఎక్కువ మంది ఖైదీలను ఉంచడం వల్ల ఫ్యాక్టరీల షెడ్లు కూడా ఖైదీల నివాస ప్రాంతాలుగా మార్చబడ్డాయి. • జైలు పరిశ్రమలు మూతపడుతుండడంతో ఖైదీలకు తగినంత పని లభించడం లేదు. |
• జైళ్ళలో చెయ్యడానికి పనిలేకపోతే, కఠిన కారాగారానికి గురైన ఖైదీలతో వ్యవహరించ డానికి కొత్త ఉపాయాలు ఆలోచించండి. • ఖైదీలకు పని కల్పించగల పరిశ్రమను ప్రారంభించడానికి ఉన్న పరిశ్రమను ప్రారంభించ డానికి ఉన్న అవకాశాలను అన్వేషించండి. |
| • రెమిషన్ • ఖైదీలు వాస్తవంగా చేసిన శ్రమపై ఆధారపడి సాధారణ రెమిషన్ ఇస్తున్నారా? • కేటాయించిన పనిని పూర్తి చేయకపోవడం వల్ల రెమిషన్ పొందని ఖైదీలు ఎవరైనా ఉన్నారా? • ఉంటే, వారిని శిక్షించడం ద్వారా వారి చేత పని చేయించే ప్రయత్నం జరుగుతోందా? |
• మాదకద్రవ్యాల చట్టం క్రింద, హత్యతో కూడిన బందిపోటు దొంగతనం క్రింద శిక్ష పడిన వారికి రెమిషన్ ఇవ్వడం లేదు. • అందుకే కేటాయించిన పనిని పూర్తి చేయడానికి ఆ ఖైదీలు ఎటువంటి ఆసక్తి చూపరు. • అలాంటి వారి విషయంలో శిక్షిస్తామనే భయం పని చే |
• అవసరమైన సవరణలు తేవడానికి శాసనసభ, పార్లమెంటు స్థాయిలలో ప్రయత్నం చేయాలి. • చేసిన పనికి సరిపడా రెమిషన్ ఇస్తున్నారో లేదో ఖైదీలతో మాట్లాడి చూడండి. ఆ రకంగా ఏవైనా అవక తవకలు జరుగు తున్నాయోమో నిర్థా రించుకోండి. • అనాసక్తితో ఉన్న ఖైదీలచేత శిక్షించకుండానే పని ఎలా చేయించవచ్చో ఆలోచించండి. |
| శిక్షలు ఆ జైలులో శిక్షల రేటు చాలా ఎక్కువ ఉందా? |
•---- | • శిక్షించే అవసరం లేకుండా జైలులో క్రమ శిక్షణను పెంచే, చెడు ప్రవర్తనను నియంత్రించే పద్ధతుల గురించి చర్చించండి |
| క్రమశిక్షణ • నిషేధిత వస్తువుల గురించి ఖైదీలను తరచూ చెక్ చేస్తుంటారా? |
•---- | •---- |
| • ఇక్కడ అక్కడ తిరగ కుండా ఖైదీలను నిరోధిస్తారా? | • గార్డులు తక్కువగా ఉండడం వల్ల ఈ విధులను విజయవంతంగా నిర్వర్తించ లేక పోతున్నాం. • ఖైదీలపై నిఘా ఉంచడానికి వారి లోనే కొందర్ని ఉపయోగించడం సరిపోదు. |
• తగు సంఖ్యలో గార్డులను, జైలు సిబ్బందిని నియమించాలని ప్రభుత్వానికి గట్టిగా చెప్పండి. |
| • ఖైదీలను ఒక పద్ధతి ప్రకారంమార్చ్ చేయిస్తారా? | • గార్డులు తక్కువగా ఉండడంవల్ల ఈ విధులను కూడా విజయ వంతంగా నిర్వర్తించలేక పోతున్నాం. • గార్డులు తక్కువగా ఉండడమనేది, రక్షణ సమస్యలను సృష్టిస్తుంది. |
• తగు సంఖ్యలో గార్డులను, జైలు సిబ్బందిని నియమించాలని ప్రభుత్వానికి చెప్పండి. |
| నేరాలకు అలవాటు పడినవారు(Habitual Offienders) • నేరాలకు అలవాటు పడినవారిని రాత్రులలో మిగిలిన వారికి దూరంగా ఉంచుతారా? పగలు కూడా వారిని వీలైంత విడిగా ఉంచే ప్రయత్నం చేస్తున్నారా? |
• కిక్కిరిసిన జైళ్ళవల్ల సిబ్బంది కొరతవల్ల దీని అమలులో సమస్యలు ఉన్నాయి. • ఫలితంగా పరిస్థితుల ప్రాబల్యంవల్ల నేరం చేసి మొదటిసారీ జైలుకు వచ్చిన వ్యక్తులను వారు ప్రతి కూలం గా ప్రభావితం చేయగలుగు తారు. |
• జైళ్ళసామర్థ్యాన్ని పెంచేందుకు, నూతన జైళ్ళ నిర్మాణానికి సిబ్బంది నియామకానికి ప్రభుత్వం పై ఒత్తిడి తీసుకురండి. • నేరాలకు అలవాటు పడిన వ్యక్తులకు అంటే కరుగు గట్టిన నేరస్తులకు ప్రతి రాష్టంలో ఒక ప్రత్యేక జైలు ఉండాలి. • మొదటి సారి నేరాలకు పాల్పడిన వారిన నేరాలకు అలవాటు పడిన వారి నుండి విడిగా ఉంచడానికి కొత్త పద్దతులు సూచించండి. |
| విచారణలో ఉన్న ఖైదీలు • దీర్ఘకాలం జైలులో ఉన్న విచారణ ఖైదీలు ఎవరైనా ఉన్నారా? |
• వారి కేసులను పరిష్కరించడంలో న్యాయస్థానాలు చాలా సమయాన్ని తీసుకుంటాయి. • ఎస్కార్డ్ సిబ్బంది కొరతవల్ల దరిదాపు 45% మంది విచారణలో ఉన్న ఖైదీలను న్యాయస్థానం ముందు ఉంచడం లేదు. • న్యాయస్థానానికి తీసుకెళ్ళిన వారందర్ని కూడా న్యాయమూర్తి ముందు హాజరు పరచడం లేదు. దానితో వారి రిమాండు దీర్ఘకాలం పొడిగించడం జరుగుతూ ఉంది. • ఈ పరిస్థితి విచారణ ఖైదీలలో కోపానికి, నిస్పృహకు, అనారోగ్యానికి దారి తీస్తూ ఉంది |
• జైలు అవసరాలకు సరిపడా పోలీసు సిబ్బందిని సమకూర్చేందుకు ప్రయత్నించండి. • కోర్టులో హాజరుపరిచిన ప్రతి విచారణ ఖైదీ కేసును న్యాయమూర్తులు, తమ సమక్షంలో, అదే రోజు విచారించేలా చూడాలి. • దీర్ఘకాలం విచారణ ఖైదీగా ఉన్న వారి కేసులను ప్రభుత్వం దృష్టికి, జిల్లా కలెక్టరు, న్యాయస్థానం దృష్టికి తీసుకురండి. • వివరాలకు విచారణ ఖైదీలపై అధ్యాయాన్ని చూడండి. |
| మతి చలించిన వారు • సివిల్ కేసులలో నిందితులుగా జైలు కొచ్చిన మతిస్థిమితం లేని ఖైదీలెవరైనా చట్టం అనుమతించిన దానకంటే ఎక్కువ కాలం ఉన్నారా? ఉంటే, ఎవరి వారెంట్ కింద ఉన్నారు? |
• మానసిక అనారోగ్యంతో ఉన్నవారిని ఏ నేరారోపణ లేకుండానే నేర విచారణ స్మృతిలో 151 సెక్షన్ అరెస్టు చేసి, ఒక తంతుగా జైలుకు పంపిస్తున్నారు. ఇది సమస్యలను సృష్టిస్తోంది. | • జైలు బయట ఉండే మరుగైన మానసిక చికిత్సాలయానికి అటువంటి వారిని పంప వలసిందిగా జిల్లా యంత్రాంగంపై ఒత్తిడి తీసుకురండి. |
| మానసిక వైకల్యం ఉన్న నేరస్తులు • మానసిక వైకల్యం ఉన్న నేరస్తులు ఎవరైనా దీర్ఘ కాలంజైలులో ఉన్నారా? |
• అలాంటి ఖైదీలను ఉంచడానికి ప్రత్యేక వసతులు లేవు. • అలాంటి వారికి సహాయం చేయడానికి, చికిత్స చేయడానికి శిక్షణ పొందిన అధికారులు, వైధ్యులు లేరు. |
• మానసిక వైకల్యం ఉన్న ఖైదీలను జైలు నుంచి తరలించడం గురించి, జాతీయ మానవ హక్కుల సంఘం జారీ చేసిన మార్గదర్శకాలను ఈ అధ్యాయంలోని అను బంధం 6-ఎ లో చూడండి. ఇందుకు సంబంధించి హక్కుల సంఘం డిసెంబరు 17,1998 న 20 ఫిబ్రవరి 2001 న మరో మార్గ దర్శకాలను కూడా పంపింది. వాటిని అనుసరించేలా చూడండి. • మానసిక అనారోగ్యంతో ఉన్న ఖైదీల విషయంలో తీసుకోవాల్సిన చర్యల గురించి పీపుల్స్ యాక్షన్ ఫర్ మెంటల్ హెల్త్ , బెంగు ళూరుకు చెందిన ఆర్. శ్రీనివాసమూర్తిని సంప్రదించండి. • ప్రతి కేంద్ర కారాగారంలో కనీసం ఒక మాన సిక వైద్యుణ్ణి (psychiatrist)ను నియమిం చాలని ప్రభుత్వానికి విజ్ఞప్తి చేయండి. |
| మహిళా ఖైదీలు • పురుషుల నుండి పూర్తి భద్రత మహిళా ఖైదీల నివాసానికి ఉన్నదా? |
• మహిళా ఖైదీలను పురుష ఖైదీలు ఉన్న వైపు నుండే కోర్టుకు తీసు కెళ్ళి తీసుకురావడం జరుగుతోంది. | • ఈ సమస్యజ్య్ ఆచరణాత్మక పరిష్కారాన్ని సూచించండి |
| బాల నేరస్తులు • 18 ఏళ్ళ లోపు వారిని వయోజన ఖైదీల నుండి పగలు, రాత్రి కూడా ఉంచుతున్నారా? |
• బాలనేరస్తుల చట్టం 1986,2000 అమలు తర్వాత జైలులో బాల నేరస్తులు లేరు. | • ---- |
| • వాళ్ళలోగూడ యుక్త వయస్సు రానివారి నుండి జైళ్ళ చట్టంలోని 27(2) సెక్షన్ ప్రకారం విడిగా ఉంచుతున్నారా? • బాల నేరస్తులకు విద్య నేర్పుతున్నారా? |
• ---- | • ---- |
| యువకులు • 18 నుండి 20లేక 22 ఏళ్ళ వయస్సున్న వారి ని బాఅనేరస్తుల నుండి వయోజనుల నుండి కూడా రాత్రి పూట వేరు చేస్తున్నారా? |
---- | • ఈ నిబంధనను ఉల్లంఘింస్తున్నారేమో గమనించండి. వారి చదువు, శిక్షణ, పునరా వాసానికి సంబంధించి సమగ్రమైన ప్రణాళికలను సూచించండి. |
| గదులు (cells) • ప్రతి ఒంటరి గది (solitary cell)ని రాత్రుళ్ళలో వాడతారా? |
• డాక్టరు లేక మానసిక వైద్యుడి సలహాతో మానసిక వైకల్యం ఉన్న ఖైదీలను మాత్రం ఒంటరి ఖైదుల్లో ఉంచుతున్నాం. | • ఒంటరి ఖైదుల్లో ఉంచడం వలన జరిగే హానిని గుర్తించి, ప్రత్యామ్నాయ సూచనలను చేయండి. • ఒంటరి ఖైదుల్లొ ఉంచడానికి న్యాయస్థానం నుండి అనుమతి, న్యాయబద్ధమైన కారణాలు ఉన్నాయో లేవో కనుక్కొని ప్రత్యామ్నాయ సూచనలు చేయండి. |
| అప్పీళ్ళు • అప్పీళ్ళను న్యాయ స్థానా నికి పంపడం లోనూ, వాటి నుండి సమాధానా లు పొందడంలోను తీవ్ర మైన ఆలస్యం జరుగుతూ ఉందా? |
• సకాలంలో అప్పీలు చేసుకోవడానికి అనువుగా న్యాయస్థానం నుండి తీర్పుల ప్రతుల అందడం లేదు. • కోర్టు రిజిస్ట్రీలో చాలాసార్లు ఆలస్య మౌతుంది. కొన్నిసార్లు హైకోర్టు స్థాయి లోను అంతిమ నిర్ణయాలు తీసుకోవడానికి 10-12 రోజుల సమయం పడుతుంది. |
• తీర్పును చదివిన సమయంలోనే తీర్పు ప్రతిని న్యాయమూర్తి ఖైదీకి అందించాలి. కాబట్టి ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి జైలు సందర్శకులు చొరవ చూపాలి. • జిల్లా మరియు రాష్ట్ర ఉచిత న్యాయ సహాయ కేంద్రంను సంప్రదించి, సకాలంలో ఖైదీలకు న్యాయసహాయంఅందేలా ఏర్పాట్లు చేయండి. |
| • తోటలు • జైలుకు సరఫరా అవు తున్న మొత్తం కూర గాయలు జైలు తోటల నుండే వస్తున్నాయా? లేదంటే అలా జరిగేలా చూడావచ్చా? |
• పంటలు విత్తడానికి, నీటి సరఫరా కు, తోటల నిర్వహణకు పనిముట్లు లేవు. • తోటల కంచె లేకపోవడంతో కూర గాయలను జంతువులు మేపడం లేక దొంగిలించబడడం జరుగు తోంది. |
• ఉత్పాదకతను పెంచడానికి, నేలను సారవంతం చేయడానికి నీటి నిర్వహణకు, మీ దగ్గరలోని వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయం, పరిశోధనా కేంద్రాలను సంప్రదించండి. • జైలు అవసరాలకు అనువైన వ్యవసాయ పనిముట్లను విరాళాలుగా అందేలా చూడండి. |
వైద్య సమస్యలు
- మీరు సందర్శించే జైలులో స్త్రీ, పురుష నర్సులు, కాంపౌండర్స్ అసలే లేకపోయినా తగిన సంఖ్యలో లేక పోయినా ఉన్నా కూడాతమ వృత్తిపరమైన విధులను సక్రమంగా నిర్వహించకపోయినా ప్రభుత్వంతో దాని గురించి చర్చించండి. మీ పలుకుబడిని ఉపయోగించి నిబద్ధత, నిజాయితీ, అనుభవం ఉన్న వైద్యులను తగు సంఖ్యలో జైలులో ల్నియమితులయ్యేలా ప్రయత్నించండి.
- పూర్తికాల వైద్యులు నియమితులయ్యే వరకు జైలులో వద్యసేవలు అందించడానికి నిబద్ధత, అనుభవం ఉన్న వైద్యులను మీ ప్రాంతాలలో గుర్తించి, తాత్కాలిక నియామకం కోసం వైద్య సేవల డైరెక్టరుకు సూచించండి.
- అనుభవం ఉన్న వైద్యులను జైలు అధికారి వద్దకు తీసుకెళ్ళి వారి సేవలను వినియోగించుకోవడానికి ఒక పధకాన్ని తయారు చేయండి. అదే విధంగా మహిళా వైద్యులను, నర్సులను కూడా తీసుకెళ్ళి మహిళా ఖైదీలకు ఆరోగ్య సేవలను అందించవచ్చు.
- ఎయిడ్స్ కు సంబంధించిన సమాచారాన్ని తెలిపేందుకు ఆ వ్యాధి నిరోధానికి తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తల గురించి వివరించేందుకు వైద్యులను, ఈ సమస్యలపై పని చేసే స్వచ్ఛంద సంస్థలను సంప్రదించి ఖైదీలకు అవగాహన తరగతులు నిర్వహించండి. ఎయిడ్స్ కు సంబంధించిన అపోహలను, దురభిప్రాయాలను జైలు సిబ్బంది లో, ఖైదీలలో తొలగించడానికి స్వచ్ఛంద సంస్థలను ఉపయోగించుకోండి.
- ఆంధ్రప్రదేశ్ ఎయిడ్స్ కంట్రో సొసైటీ, ఇండియన్ మెడికల్ అసోషియేషన్ , ఇండియన్ రెడ్ క్రాస్ లాంటి సంస్థల సహకారంతో వైద్య సేవలను జైలులోనే అందించవచ్చు.
- జాతీయ మానవ హక్కుల సంఘం జైళ్ళలో వైద్య సేవల పై జారీచేసిన అదేశాలను అనుబంధం 6B లో చూడండి.
క్షయ వ్యాది అంటే?
- నూతన జాతీయ క్షయ నిరోధక కార్యక్రమం క్రింద స్వచ్ఛంద సంస్థల సహకారంతో జైళ్ళలో వైద్య సేవలను అందించడానికి భారత ప్రభుత్వ వైద్యసేవల డైరెక్టరేట్ ఒక పథకాన్ని తయారు చేసింది. ఆ పథకం ప్రతులు రాష్ట్రస్థాయి వైద్య సేవల డైరెక్టరేట్ లో దొరుకుతాయి.
- ప్రపంచంలోని అన్ని జైళ్ళలో క్షయ వ్యాధిని అరికట్టడానికి పనిచేస్తున్న ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (WHO), రెడ్ క్రాస్ అంతర్జాతీయ కమిటీలను సంప్రందించండి. దీనికి సంబంధించిన వివరాలను ఈ పుస్తకం అనుబంధంలో ఇచ్చాం. ఆచరణాత్మక సలహాలతో కూడిన సమాచారాన్ని ఈ క్రింది వెబ్ సైట్ల నుండి పొంద వచ్చు.
ఆధారము: కామన్వెల్త్ హ్యూమన్ రైట్స్ ఇనీషియేటివ్
చివరిసారిగా మార్పు చేయబడిన : 5/28/2020
© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
