ప్రసవపు నొప్పులు

ప్రతిస్త్రీకి కూడా ఒక శిశువుకు జన్మనివ్వటం అన్నది, మిగతా వారి నుంచి భిన్నంగా వుంటుంది. చాలా మంది స్త్రీలకు అందుకోసం చాలా బలం, ఏకాగ్రత అవసరం అవుతుంది. శిశువు పుట్టిన తర్వాత శక్తంతా పోయి అలిసిపోవటం అన్నది సాధారణ విషయమే స్త్రీలందరికీ కూడా, పసిబిడ్డను చేతులలో తీసుకొని గుండెకు హత్తుకున్నప్పడు కలిగే ఆనందం చాలా మంది ఫ్రీలలో అంతకు ముందు పడిన బాధ, నొప్పలు మరచి పోయేలా చేస్తుంది.

చాలా మంది శిశువులు ఏ సమస్య లేకుండా పుట్టటం జరుగుతుంది. మీరు సహజంగా పిల్లలకు జన్మనివ్వ గలం అన్ననమ్మకంతో వండాలి, అందువలన, కాని సమస్యలు కలుగవచ్చు, ఒక వేళ కలిగినపుడు మీకు నైపుణ్యం సంరక్షణ అవసరం.

ప్రసవానికి ముందు, మీకు ప్రసవం జరిపించే వ్యక్తితో మాట్లాడి, మీకేమైనా ప్రత్యేకమైన అవసరాలు, జాగ్రత్తలు వుంటే తెలియ చెయ్యాలి. మీకు ఒక వేళ ప్రతిరోజు అంటే దినచర్యలోగాని, అర్థం అయ్యేలా మీ అవసరాల గురించి తెలియజేయటంలో గాని సహాయం కలిగి వున్నటైతే, అదే సహాయం మీకు ప్రసవపు నొప్పలకు, ప్రసవానికి కూడా అవసరం అవుతుంది.

గర్భం ధరించినప్పట్నుంచి మీశరీరంలో కలిగే మార్పులెన్నో వున్నా మీ శరీరం గురించిన అవగాహన గల వ్యక్తి మీరు మాత్రమే. ప్రసవం సమయంలో ఏమి జరుగుతుంది. నొప్పలు వచ్చే సమయంలో ఉఛ్వాస నిశ్వాసాల నెలా ఏ పద్ధతిగా చేయాలి, ఏ భంగిమలోనైతే మీకు సౌకర్యంగా వుంటుందో వివిధ భంగిమలను మార్చి చూసుకోవటం (240 నుంచి 241 పేజీలు చూడండి), మొదలైనవి తెలుసుకోవటం వలన ఎన్నో సమస్యలను నివారించుకోవచ్చు.

మీకు తోడుగా ఒకర్ని దగ్గర వుంచుకొనే ప్రయత్నం చేయండి

ఒంటరిగా ప్రసవపు నొప్పలు పడటం అన్నది ఏ స్త్రీకైనా కష్టంగానే వుంటుంది. నొప్పలు ప్రారంభం అయినప్పట్నుంచి, ప్రసవం వరకు కూడా మీకు బాగా తెలిసిన (భాగస్వామి, కుటుంబ సభ్యుడు, స్నేహితుడు) వ్యక్తిని మీతో వుంచుకోండి. ఆ వ్యక్తి మీకు.

• మీకు బాగానే వుండి అంతా అని ధైర్యం కలిగించటంలో సహాయ పడటం.
• మీ ఊపిరి తీసుకోవటంలోసహాయ పడటం
• మీకు బాగా సౌకర్యంగా వుండే భంగిమ తెలుసుకోవటంలో వివిధ భంగిమలు మార్చి చూసుకోవటంలో సహాయపడటం.
• మంత్రసానికి గాని, డాక్టరుకు గాని, మీకు ఏవైనా సమస్యలనిపించేవి వివరించటంలో సహాయపడటంలో తోడుగా వుండటం జరుగుతుంది.

ప్రసవపు నొప్పులు – ప్రసవం

గర్భాశయం సంకోచ వ్యాకోచాలు చెందటంతో ప్రసవం ప్రారంభమవుతుంది. అది తీసుకునే సమయంలో చాలా వ్యత్యాసం వుండవచ్చు. అదే ఆ తల్లి యొక్క మొదటి ప్రసవం అయినటైతే 10 నుంచి 20 గంటల సమయం పట్టవచ్చు. అటు తర్వాత ప్రసవాలకు 7 నుంచి 10 గంటలు పట్టవచ్చు తరచు. గర్భాశయం కంఠం (సెర్విక్స్) పూర్తిగా తెరుచుకున్న తర్వాత సాధారణంగా బిడ్డను బయటకు నెట్టటానికి 2 గంటలు పడుతుంది. మాయ (ప్లెసెంటా) బయటకు రావటంతో ప్రసవం పూర్తవుతుంది.

అంగవైకల్యం (ఏ వైకల్యం అయినా సరే) గల స్త్రీకి పట్టే సమయం ప్రసవానికి, మిగతా స్త్రీలకు పట్టే సమయం నుంచి ఏం తేడాగా వుండదు. సాధారణంగా ఇది 3 నుంచి 24 గంటలు పడుతుంది.

వ్యత్యాసమల్లా ఆమె ప్రసవపు నొప్పలను గుర్తించి ఆమె ఎలా చెప్పగలదు అన్న విషయంలో మరియు ఆమె ప్రసవ సమయంలో ఏ భంగిమలో వుండవలిసిన అవసరం వుందో దానిలో.

మీరు ప్రసవపు నొప్పలు పడుతున్నట్లు చెప్పటం ఎలా ?

సాధారణంగా మీరు 8 నెలలను దాటి గర్భవతిగా వున్న తర్వాత ప్రసవపు నొప్పలు ప్రారంభం అవుతాయి. కడుపులో శిశువు క్రిందకు దిగజారటం వల్ల ఊపిరి తీసుకోవటం కూడా సులభంగా అనిపిస్తుంది

గర్భిణి ఆఖరి కొద్ది వారాలలో చాలా మంది స్త్రీలు గర్భాశయం రోజుకు కొన్నిసార్లు బిగిసి అనుభూతిని చెందుతారు. లేదా వారానికి కొన్నిసార్లు మాత్రమే కూడా అలా అనిపించవచ్చు. కాని ఇవి నిజమైన నొప్పలు కావు. అవిక్రొత్తగా అనిపిస్తూ కొద్ది నిముషాలు మాత్రమే వుంటాయి. అవి బాధను కలిగించేవిగా కాని, ఒక క్రమంలో వరుసగా ఎక్కువ సేపుగాని రావు.

సాధారణంగా, పక్షవాతం వల్ల కడుపులో ఏ అనుభూతి కూడా తెలియని స్త్రీలు కూడా చెప్పగలుగుతారు పాపాయి ఎపుడు బయట రావటానికి సిద్ధంగా వుందో పక్షవాతం గల స్త్రీలకు నొప్పి తెలియనప్పటికీ, ఏదో మార్పు చోటు చేసుకుంటుందన్న విషయాన్ని వారు పసిగట్టగలుగుతారు.

అర్థం చేసుకోవటం, నేర్చుకోవటంలో కష్టం గల స్త్రీల సంరక్షణ చేస్తున్న

మంత్రసానులకు, ఆరోగ్య కార్యకర్తలకు

శిశువుకు జన్మనివ్వటం సులువే అవుతుంది, మీరు గనుక ఆ తల్లికి ఆమె భర్తనో, తల్లినో, చెల్లినో, పిన్నినో లేదా ఒక మంచి స్నేహితురాలినో ప్రసవ సమయానికి దగ్గర వుంచుకొనేందుకు సహాయపడితే, వారే అన్ని విధాలా సహాయపడగలరు. అంతే కాకుండా,

• ఆమె చేయి పట్టుకొని ఆమెకు ఎలావుందో అడిగి, ఏమి జరుగుతుందో ఆమెకు అర్థం అయ్యేలా చెప్పండి.
• మంత్రసాని ఆమెను ఏమి చెయ్యమంటుందో అర్థం చేసుకోవటంలో ఆమెకు సహాయపడండి.
• గర్భవతిగా వున్న సమయంలో వేర్వేరు విధాలుగా ఉఛ్వాస నిశ్వాసాలు తీసుకోవటం అభ్యాసం చేయటంలో ఆమెకు సహాయపడండి. అపుడు అదే ఆమె తన ప్రసవ సమయంలో నొప్పలు పడేటపుడు చేయగలుగుతుంది.

పురుడు దగ్గర పడినట్లు తెలిపే లక్షణాలు

ఈ క్రింది మూడు లక్షణాలు పురుడు ప్రారంభం అయిందని లేక త్వరలోనే ప్రారంభం అవుతుందని సూచిస్తాయి. ఈ లక్షణాలన్నీ కనిపించకపోవచ్చు. లేదా ఇదే క్రమంలో కూడా జరుగక పోవచ్చు. మీకు వీనిలో ఏ లక్షణం కనిపించినా, నీ ప్రసవానికి సహాయం పడే వ్యక్తికి (ఆరోగ్య కార్యకర్త, మంత్రసాని, డాక్టరు) తెలియచెయ్యండి.

• తెల్లని లేక గులాబి రంగు జిగురు పదార్థం యోనిలో నుండి జారటం: గర్భం సమయంలో గర్భాశయం ముఖద్వారం (సెర్విక్స్) చిక్కటి జిగురుతో మూయబడి వుంటుంది. ఇది గర్భాశయానికి, లోపలి శిశువుకు ఇన్ఫెక్షన్ సోకకుండా కాపాడుతుంది. సర్విక్స్ తెరుచుకొనే సమయంలో ఈ జిగురు పదార్థం కొంచెం రక్తంతో కలిసి బయటకు వస్తుంది.
• యోనిలో నుండి తేటగా వున్న ద్రవం జారుతుంది: ప్రసవం ప్రారంభం అయ్యే ముందు లేక ప్రసవ సమయంలో ఎపుడైనా ఉమ్మనీటి సంచి పిగిలి ఉమ్మనీరు బయటకు జారవచ్చు.
• పురుటి నొప్పలు ప్రారంభం అవుతాయి: ముందుగా నొప్పలు 10 నుండి 20 లేదా అంతకన్నా ఎక్కువ నిముషాలకొకసారి వస్తాయి. నొప్పలు క్రమంగా నిర్ణీత వ్యవధిలో వచ్చే వరకు నిజమైన పురుటి నొప్పలు ప్రారంభం కావు. ప్రతి రెండు నొప్పల మధ్యా ఒకే వ్యవధి వుంటుంది. నొప్పలు ప్రారంభం అయినపుడు సాధారణంగా నొప్పిగా వుంటుంది. మీకు పొట్టలో ఏ అనుభూతి లేకుంటే, మీరు మామూలుగా ఈ మార్పులను చూడవచ్చు, అనుభూతి పొందవచ్చు కూడా.

ఈ లక్షణాల్లో ఏ ఒక్కటి కనిపించినా, జననానికి సిద్ధపడవలసిన సమయం వచ్చిందన్నమాట అర్థం చేసుకొని, ఇక్కడ మీరు చేయవలసిన పనుల జాబితా చూడండి.

• మీ మంత్రసానికి పురుటి నొప్పలు మొదలయ్యాయని చెప్పండి.
• ప్రసవానికి అవసరమైన వస్తువులన్నీ సిద్ధంగా వున్నాయని నిర్ధారణ చేసుకోండి.
• స్నానం చేసి శరీరమంతా, ముఖ్యంగా జననాంగాలను శుభ్రపరుచుకోండి.
• ఆహారం తక్కువ తక్కువగానే తినండి. దాహం అనిపించినపుడల్లా నీటిని త్రాగండి.
• వీలైనపుడల్లా ప్రశాంతంగా విశ్రాంతి తీసుకోండి.
• వేడి బట్టతోగాని, టవెల్తోగాని, మీ నడుము క్రింది భాగంలో కాపడం పెట్టుకోవాలి. లేదా ఒక స్నేహితురాలినెవరినైనా మీ వీపును మర్ధన చేయమని అడగండి.

వెన్నెముక గాయం కల స్త్రీలకు డిస్రిఫ్లెక్సియా గురించి ముఖ్యమైన సమాచారం

మీకు (టి 6 మరియు అంతకన్నాపైన) వెన్నెముక పై భాగంలో గాయం వున్నటైతే, మీకు హఠాత్తుగా తీవ్రమైన తలపోటు, విపరీతమైన చెమటలతో కూడిన అధిక రక్తపోటు వస్తుంది. మీరు ప్రసవపు నొప్పలు పడుతుండగా ఈ లక్షణాలు రావచ్చు మీకు.

ఏమి చేయాలి?

క్రమబద్ధంగా ఆరోగ్య కార్యకర్తను గాని, మంత్రసానినిగాని కలిసి రక్తపోటు చూపించుకొంటూ వుండాలి. వారానికి ఒకసారి చొప్పన మొదటి 7 నెలలు, అటు తర్వాత ఆఖరి కొన్ని వారాలు రోజూ, అంటే మీకు ప్రసవం ప్రారంభం అయ్యే వరకు చూసుకోవాలి. ఈ విధంగా వారు మీ రక్తపోటు ఎక్కువవ్వటం మొదలు ಹಿತೆ తెలుసుకోగలుగుతారు.

మీరు గర్భవతిగా వున్నప్పడు ముఖ్యంగా మలబద్ధకం రాకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. మంచి నీరు (పరిశుభ్రమైన) ఎక్కువగా త్రాగాలి. మీ పేగులలో సులభంగా కదలికలను కలిగించే ఆహార పదార్థాలను తినాలి. మీ శరీరంలో మలం అధిక మొత్తంలో నిలవ వుండటం వలన డిస్రిఫ్లెక్సియా రావచ్చు.

మూత్ర కోశం ఖాళీగా వుండేలా చూసుకోండి, ఎందుకంటే మూత్రం నిండి వున్న మూత్రాశయం వల్ల డిస్రిఫ్లెక్సియా రావచ్చు. మీరు శాశ్వితమైన కేథెటర్ ఉపయోగిస్తున్నటైతే, అది మెలిపడకుండా, మడత పడకుండా, అందువల్ల మూత్రం బయటకు రావటం ఆగిపోకుండా చూసుకోవాలి.

పాపాయి పుట్టటానికి ముందు ఆఖరి వారాలలో, గర్భాశయం సంకోచించటం (ముడుచుకోవటం) చూడటం, ఆ అనుభూతి పొందటం కనీసం రోజులో కొన్నిసార్లు చేయాలి. ప్రసవం నొప్పలు ప్రారంభం అవుతున్నట్లు తెలుసుకోవటానికి ఇతర లక్షణాల కోసం చూడండి.

మీకు ప్రసవం ప్రారంభం కానున్నట్లు లక్షణాలు తెలుసుకోగానే, ఆసుపత్రికి గాని, ప్రసూతి కేంద్రానికి గాని వెంటనే వెళ్ళండి, ప్రసవం కోసం. మీకు వెన్నులో ఎనాస్తీషియా ఇంజక్షన్ ఇవ్వవలసి రావచ్చు. దీనినే "ఎపిడ్యూరల్ అంటారు. ఇది ప్రసవం సమయంలో కలిగే సంకోచాల వల్ల కలిగే డిస్రిఫ్లెక్సియా రాకుండా నివారిస్తుంది.

వెన్నెముకకు గాయం అయిన స్త్రీల యొక్క గర్భిణీ, ప్రసవవు నొప్పులు, ప్రసవం సమయాలలో జాగ్రత్త తీసుకునే మంత్రసానులు, ఇతర ఆరోగ్య కార్యకర్తల కోసం

డిస్రిఫ్లెక్సియా అన్నది ఒక వైద్యపరమైన అత్యవసర పరిస్థితి. అధిక రక్తపోటు వలన మూర్చలు రావచ్చు, లేదా మెదడు లోపల ప్రమాదకరమైన రక్తస్రావం కావచ్చు. ఈ కారణంవల్ల ఆమె గర్భవతిగా వున్న ఆఖరు 2 నెలలలో ప్రతి రోజూ ఆమె యొక్క రక్తపోటును పరీక్షిస్తూ వుండాలి. వెన్నెముక గాయం గల స్త్రీ ఆమె ప్రసవం ప్రారంభం కాగానే, ఒక ఆసుపత్రికిగాని, క్లినిక్కు గాని వెళ్ళి చేరాలి. ప్రసవం సమయంలో తలెత్తగల ఏ రకమైన వైద్య పరమైన సమస్యలకైనా జాగ్రత్త తీసుకో గల సౌకర్యం వారికి వుంటుంది.

ప్రసవం సమయంలో డిస్రిఫ్లెక్సియాను నివారించటం కోసం, ఆమెకు ఎనాస్త్రీషియాను వెన్నులోనికి ఇంజెక్షన్ గా ఇవ్వాలి. (ఎపిడ్యూరల్). అంతే కాకుండా అది ఈ దిగువ కారణాలకు కూడా అవసరం.

• ఆమె ఒంటరిగా వదిలివేయబడలేదు.
• ఆమె వెల్లకిలా పడుకోకుండా చూడాలి. ఆమె తలకు, భుజాలకు ఆధారం (సపోర్టు) ఏర్పరచాలి. ఆమె మోకాళ్ళ మడిచి పైకి పెట్టుకొనేలా చేయాలి.
• ఆమె రక్తపోటు (బ్లడ్ ప్రెషర్)ను తరచుగా, అంటే 10 నిముషాలకు ఒకసారి చూడండి.
• ఆమె మల విసర్జన చేయాలనుకున్నటైతే తగిన జాగ్రత్త తీసుకోవటం చాలా అవసరం. మలాన్ని వ్రేలుతో తొలగించాలనుకొంటే చాలా జాగ్రత్త తీసుకోవాలి, లేదా ఎనిమా ఇచ్చినా జాగ్రత్తగానే ఇవ్వవలసి వుంటుంది. మలాన్ని తొలగించటం వలన కూడా డిస్రిఫ్లెక్సియా రావచ్చు. లిడోకైన్ జెల్ (2 శాతం నుంచి 4 శాతం)ను మలద్వారానికి ముందుగా రాయాలి.
• ఆమె మూత్ర కోశం కూడా ఖాళీగా వుంచాలి. అవసరం అయితే మూత్రాన్ని ఖాళీ చేయటం కోసం కేథెటర్ను ఉపయోగించండి. మూత్ర ద్వారం దగ్గర కేథెటర్ను అమర్చటానికి ముందుగా లిడోకైన్ జెల్ ను రాయండి.

ప్రసవపు శ్రమను సులభం చేసుకోవటం ఎలా?

మీరు మూత్ర విసర్జన చేయాలి. గుర్తు పెట్టుకొని, కనీసం గంటకు ఒకసారి మూత్ర విసర్జన చేయండి. మీ మూత్రకోశం ఖాళీగా వుంటే మీకెంతో ఎక్కువ సౌకర్యంగా అనిపిస్తుంది. వెన్నెముక గాయం గల స్త్రీలకు కూడా, ఒక కేథెటర్ను అమర్చి మూత్రం ఖాళీ చేయటానికి ఏర్పాటు చేయటం వలన, వారికి డిస్రిఫ్లెక్సియా వచ్చే అవకాశాలు తక్కువగా వుంటాయి.

ప్రసవపు నొప్పలు పడేటపుడు బహుశా మీకు చాలా ఎక్కువగా చెమటలు పోస్తాయి. అందువల్ల, మంచినీరు, పళ్ళరసం, లేక మూలికలతో చేసిన టీ వంటివి బాగా తీసుకోవటం చాలా ముఖ్యం. శరీరంలో నీటి శాతం తగ్గిపోయి నిస్సత్తువగా అయిపోకుండా వుంటారు.

పొజిషన్ను తరచుగా ఎక్కువసార్లు మార్చండి, కనీసం గంటకు ఒకసారి. ప్రసవానికి బాగా ముందు నుంచీ కూడా ఒక భంగిమ నుంచి మరో భంగిమకు కదలటం అలవాటు చేసుకున్నటైతే, నొప్పలు ప్రారంభం అయినపుడు మీరు సులభంగా పొజిషన్ మార్చుకోగలుగుతారు అటూ ఇటూ, అవసరం అయితే ఎవరినైనా సాయం అడగండి. మీరు ఎంత విశ్రాంతిగా, సౌకర్యవంతంగా వుంటే, మీ కండరాలు బిగియటం, లాగటం లేకుండా అంత విశ్రాంగా సహకరిస్తాయి ప్రసవానికి. మీరు ఇలా భంగిమలను పదే పదే మార్చుకోవటం వలన మీకు ఒత్తిడి పుండ్లు వచ్చే అవకాశం తక్కువగా వుంటుంది.

నొప్పల మధ్య నడవ గలిగితే చుటూ నడవండి కొంచెం. నడక వలన గర్భాశయం తెరుచుకొని, శిశువు క్రిందకు కదులుతుంది.

ప్రసవపు నొప్పల మధ్య ఉఛ్వాస నిశ్వాసాలు

మీరు వూపిరి తీసుకునే విధానాన్ని బట్టి మీ ప్రసవం పద్ధతి మారుతుంది. మీ గర్భిణి దశలోనే మీరు వేర్వేరు రకాలుగా శ్వాస తీసుకోవటం అలవాటు చేసుకుంటే, ప్రసవపు నొప్పలు ప్రారంభం కాగానే మీరు సిద్ధంగా వుంటారు. ఉదాహరణకు:

• నెమ్మది, మృదువు అయిన శ్వాస తీసుకోవటం: మీ ముక్కు ద్వారా నెమ్మదైన, దీర్ఘ శ్వాసను తీసుకోండి. శ్వాసను వదలటానికి మీ పెదవులను 'ముద్దు లాకలిపి, నెమ్మదిగా బయటకు వూదండి.
• హీ శ్వాస: లోపలకు నెమ్మదిగా బాగా వూపిరి తీసుకోండి. అపు "హి', 'హి' అంటూ శబ్దం చేసూ చిన్న చిన్నగా అంటూ శ్వాసను విడివిడిగా వదలండి.
• వగర్చటం: వగర్చినట్టుగా త్వరత్వరగా వూపిరి తీసుకోండి.
• గట్టిగా వదలటం ఊపిరి: గట్టిగా, త్వర త్వరగా వదలండి శ్వాస. ప్రసవపు నొప్పలు పడే సమయంలో ఏ విధమైన శ్వాస మీకు ఎక్కువ సహకరిస్తుందో చూసుకొని ఆ విధంగా వూపిరి తీసుకోండి.

ప్రసవపు భంగిమలు

ఈ విధమైన భంగిమలను, నొప్పలు పడేటపుడు, ప్రసవానికి కూడా ఉపయోగించవచ్చు.

మీకు సపోర్టుగా వాడుకొనే వస్తువు గాని, మనిషి గాని గట్టిగా వుండి సమతూకంగా నిలబడగలిగి వుండాలి. మీరు కుర్చీ వెనుక భాగాన్ని (వీపు) కూడ పట్టుకొని నిలబడవచ్చు. క్రింద గొంతుక్కూర్చున్న మరియు నిలబడిన భంగిమలు బిడ్డను క్రిందకు జరపటానికి ఉపయోగపడతాయి. ప్రసవం నెమ్మదిగా వున్నపుడు, లేదా తల్లి బిడ్డను ముక్కలేక బయటకు త్రోయలేనపుడు కూడా.

ఒకవేళ, మీరు అంధులు అయినా, సమతూకం శరీరం నిలబడటానికి అతి తక్కువగా వున్నా మీరు నేలపై పడుకొని వుంటే క్షేమంగా, హాయిగా అనిపిస్తుంది. చాలా ఆసుపత్రులు, ఆరోగ్య కేంద్రాలలో ప్రసవం కోసం తల్లలకు ప్రత్యేకమైన మంచాలు గాని, పక్కలు గాని ఏర్పాటు చేస్తారు. ఈ మంచాలకు మోకాళ్ళకు ఆధారాలు అమర్చి వుండటం వలన, కాళ్ళపై అదుపు లేని స్త్రీలకు బాగా ఉపయోగపడటం జరుగుతుంది.

ఫాతిమ ప్రసవపు పీట

ఉగాండాలో నివసించే ఫాతిమాకు బాల్యంలోనే పోలియో బారిన పడి, రెండు కాళ్ళు పక్షవాతంతో కుంటుపడటం జరిగింది. చాలా మంది వికలాంగ స్త్రీలలాగే ఫాతిమా గర్భవతి అయినపుడు అక్కడ స్థానిక ఆసుపత్రిలోని డాక్టర్లు చెప్పారు ఆమెకు, ఆమెకు సాధారణమైన, అంటే సహజమైన ప్రసవం జరుగదనీ, శిశువును బయటకు తీయటానికి సిజేరియన్ ఆపరేషన్ చేయవలసి వస్తుందని అన్నారు.

ఫాతిమా మాత్రం నిర్ణయించుకొంది, ఎట్టి పరిస్థితిలోను ఆపరేషన్ చేయించుకోరాదని, సహజమైన ప్రసవమే చేసుకోవాలని. ఆమె కమ్యూనిటీలో ఇతర స్త్రీలు, గొంతుక్కూర్చున్న (స్క్వాటింగ్) పొజిషన్లో ప్రసవం చేసుకోగలిగారని తెలుసు ఆమెకు. కాని ఫాతిమాకు తెలుసు, తన కాళ్ళపక్షవాతంతో బలహీన పడటం వలన తను ఆ పొజిషన్లో కూర్చోలేనని. కాని తన చక్రాల కుర్చీని నెట్టి నెట్టి తన చేతులు చాలా బలంగా తయారయ్యాయని ఆమెకు తెలుసు. అందువలన ఆమె తన పరిస్థితికి అనుకూలమైన ప్రసవపు పీటను తయారు చేసుకోవటం జరిగింది. ఈ విధంగా అయితే ఆమె శిశువు సహజంగా యోని ద్వారానే జన్మించగలడని అనుకొంది.

ఫాతిమాకు పక్షవాతం వచ్చినాగాని, ఆమె గర్భాశయం మాత్రం చాలా బలంగా వుండి, సంకోచాలతో బిడ్డను బయటకు తనంతటతను బయటకు నెట్టగల పొజిషన్లో వుంది ఆమె ప్రసవపు బల్లపై, ఆమె కూర్చున్న పొజీషన్ ద్వారా బిడ్డ మృదువుగా నెమ్మదిగా మిగతా స్త్రీలకు జరిగినట్లే, యోని నుండి క్రిందకు జారటం జరిగిందట.

ప్రసవపు నొప్పలు, ప్రసవం సమయంలో హఠాత్తుగా బిగిసే, సంకోచించే కండరాల కోసం

మెదడుకు సంబంధించిన పక్షవాతం గల, వెన్నుకు గాయం గల లేదా పోలియో వల్ల పక్షవాతం సంక్రమించిన స్త్రీలకు హరాత్తుగా సంకోచించే, లేదా గట్టిగా బిగిసిపోయే కండరాలు ప్రసవపు నొప్పలు లేదా ప్రసవం సమయంలో ఎపుడైనా రావచ్చు. శరీరంలో ఏ భాగంలోని కండరాలైనా గట్టిగా బిగవటం అన్నది, వారి తల, శరీరం వున్న పొజిషన్లపై ఆధారపడి వుంటుంది. అటువంటి బిగిసిన కండరాలను నేరుగా పట్టి లాగటంగాని, త్రోయటం గాని చేయటం వల్ల అవి మరింతగా బిగిసే ప్రమాదం వుంటుంది. ప్రసవపు నొప్పల సమయంలో ఏర్పడే బిగుతు కండరాలను వాటిని మృదువుగా చేయటానికి ఇక్కడ కొన్ని సూచనలు చేయబడ్డాయి.

ప్రసవపు నొప్పలు పడినంత సేపూ కదలికలతో కూడిన వ్యాయామాల్లి వరుసగా చేయాలి. నొప్పల మధ్య మధ్క ఈ వ్యాయామాల వలన కండరాలు వదులుగా మారి, కండరాల బిగుతున, సంకోచాలను నివారించవచ్చు.

కండరాలు విశ్రాంతి చెందటం కోసం, పరిశుభ్రమైన, వెచ్లని నీళ్లటబులో కూర్లోవాలి. ఇది ఉమ్మనీటి సంచి పగలకుండా వన్లపుడే చేయాలి.

శుభ్రమైన వేడి నీళ్లలో మంచిన క్తి బట్టను వేయటం వలన కూడా ప్రయోజనం వుంటుంది.

తలక్రింద, భుజాల క్రింద స్త్రీ యొక్క పాదాల చీలమండల ఏదైనా ఎత్తుగా పెట్టాలి వాటిని ముందుకు వంచేలా దీనివల్ల శరీరం అంతా బిగుతు తగ్గి విశాంతి చెందుతుది.

స్త్రీ యొక్క పాదాల చీలమండల (ఏప్రిల్) దగ్గర పట్టుకొని కాళ్ళు విడదియటానికి ప్రయప్రయత్నిచకండి. అందువల్ల ఆమె కళ్ళుమరింత దగ్గరగా బిగావటం జరుగుతుంది. ఆమె తల భుజాలు పైకి ఎత్తిన తర్వాత, ఆమె కాళ్ళు వంచండి పైకి. ఆమె కాళ్లును విడదియటానికి ముందు ఆమె మోకాళ్ళను దగ్గరగా తెండి. ఇందువల్ల కాళ్ళ బిగువు నడలుతుంది. అలా కాకుంటే బిగువు మోకాళ్ళపైన పట్టుకోండి కాళ్ళను. అవుడు నులభంగా కాళ్ళు ఎడంగా విడిపోవటం జరుగుతుంది.

ఆపరేషన్ ద్వారా జడ్డకు జన్మనివ్వటం (సిజేరియన్ సెక్షన్, సి-సెక్షన్)

సహజమైన ప్రసవం వల్ల తల్లీ బిడ్డలకు హాని కలిగే సమస్యలు ఏర్పడినపుడు, డాక్టర్లు స్త్రీ యొక్క పొత్తి కడుపును కొద్దిగా కోసి మరియు గర్భాశయాన్ని కూడా చిన్నగా కోసి బిడ్డను బయటకు తీస్తారు. అటు తర్వాత డాక్టరు కడుపును, గర్భాశయాన్ని కూడా మూసేసి కుట్ల వేస్తాడు. (గర్భాశయం తొలగించబడదు). ఆపరేషన్ వల్ల పొట్టపై ఒక మచ్చ గర్భాశయంపై మరొక మచ్చ ఏర్పడతాయి, అంతే. ఈ ఆపరేషన్ నే సిజేరియన్ సెక్షన్, లేదా సి-సెక్షన్ అంటారు.

వికలాంగులైన చాలా మంది స్త్రీలు, ముఖ్యంగా పక్షవాతం వచ్చిన వారికి వైద్యులు, ఆరోగ్య కార్యకర్తలు చెప్పటం జరుగుతూ వుంటుంది. వారు సిజేరియన్ శస్త్ర చికిత్స ద్వారానే బిడ్డకు జన్మనివ్వవలసి వుంటుందని. అది ఎల్లపుడూ నిజం కాదు. కాని చాలా మంది శారీరకమైన వైకల్యం, లేదా పొత్తి కడుపులో ఏ అనుభూతి తెలియని వారు కూడా, చిన్న సహాయంతో, యోని ద్వారా బిడ్డలకు సహజ పుట్టుకను ఇవ్వగలుగుతారు. ఏ రకమైన వైకల్యం వున్నప్పటికీ కూడా స్త్రీకి, గర్భాశయానికి సంబంధించిన కండరాలు, వాటంతట అవే సంకోచించి, శిశువును బయటకు నెట్టటం జరుగుతుంది. ప్రసవం సమయంలో సమస్యలు కలిగించగల శారీరక వైకల్యాల గురించిన సమాచారం కోసం 213వ పేజీ చూడండి.

కొన్ని సందర్భాలలో ఒక స్త్రీకి సి- సెక్షన్ అవసరం అవుతూ వుంటుంది. ముఖ్యంగా ఒక వేళ:

• శిశువు పెద్దగా వున్నపుడు, పొజిషన్ కడుపులో కష్టంగా వున్నపుడు.
• అపసవ్యమైన పెల్విక్ పరిస్ధితి వల్ల.
• వెన్నముక లోపం వుండటం
• పెల్విస్ (ప్రోత్తికడుపు చుట్టూ వుండు అస్దిపంజరం) చిన్నది, బిడ్డ పెద్దదిగా వుండటం.
• ఆమె ప్రసవపు నొప్పులను తట్టుకోలేనంత బలహీనంగా వుండటం గర్భాశయంలోని కోతమచ్చ మరొకవైపునకు, బయట వున్న కోత తాలుకు మచ్చ ఒక వైపునకు కొన్ని సందర్భాలలో సి-సెక్షన్ అవసరం అయినప్పటికీ, సాధ్యమైనంత వరకు సిజేరియన్ ను తప్పించుకోవటం మంచిది. ఇది తరచుగా ఎందుకు చేస్తారంటే, డాక్టరుకు అది చాలా సులువైన పద్దతి. ఇంకా పైపెచ్చు ఇది చాలా ఖర్చుతో కూడుకున్నదే కాకుండా, ఏదో ఒకటి అనుకోని విధమైన సమస్య ఏర్పడే అవకాశం ఎక్కువగా వుంటుంది. సహజమైన ప్రసవం నుంచి తొందరగా కోలుకోవచ్చు. అదే ఆపరేషన్ నుంచి కోలుకోవటానికి చాలా కాలం పడుతుంది.

చాలా మంది స్త్రీలు సి-సెక్షన్ ద్వారా జన్మనిచ్చిన తర్వాత, అటు తర్వాత ప్రసవం సహజంగా యోని ద్వారా చేసుకో గలుగుతారు. ఇది నిజమే, కాని సి-సెక్షన్ కోత పొత్తి కడుపునకు అడ్డంగా ఈ వైపు నుంచి ఆ వైపుకు కోసినటైతే, కాని అదే పై నుంచి క్రిందకు నిలువుగా కోసినటైతే సాధ్యం కాదు. పై నుంచి క్రిందకు కోసిన కోత యొక్క మచ్చ ప్రసవపు నొప్పల సమయంలో విడిపోయే ప్రమాదం వుంటుంది.

పొత్తికడుపుపై కోత తాలూకు మచ్చ అడ్డంగా వున్నప్పటికీ, గర్భాశయం మీది మచ్చ ప్రసవం సమయంలో విడిపోయే అవకాశం చాలా తక్కువగా వుంటుంది. ఇది గనుక జరిగితే ఆ స్త్రీకి లోపల రక్తస్రావం జరిగి ఆమె చనిపోవచ్చు.

ఆమెకు ప్రసవం కోసం మరొక ఆపరేషన్ అవసరం లేకపోయినప్పటికీ, గతంలో సి-సెక్షన్ ఆపరేషన్ అయిన స్త్రీలకు ఆసుపత్రిలోనే ప్రసవం చేసుకోవటం సురక్షితంగా వుంటుంది. ఒకవేళ ఏమైనా సమస్యలున్నటైతే, అది వీలుకానటైతే, కనీసం ఒక ఆసుపత్రికి సమీపంలో ప్రసవానికి ఏర్పాటు చేసుకోవాలి. ప్రసవానికి ముందు ఒక వేళ ప్రసవపు నొప్పల సమయంలో ఏమైనా సమస్యలున్నటైతే, ఆసుపత్రి వైద్యసహాయం పొందాలి.

స్త్రీ జననాంగాలను కోయటం (ఎఫ్.జి.సి, ఫిమేల్ సర్కమ్సిషన్)

ఆఫ్రికాలోని చాలా ప్రాంతాలలోను, దక్షిణ ఆసియాలోని కొన్ని ప్రాంతాలలోను, మధ్య తూర్పు ప్రాంతంలోను, ప్రపంచంలోని మిగతా ప్రాంతాలలోను - బాలికలు, యువతులు తమ జననాంగాలపై కోతను కలిగి వుంటారు. సంస్కృతులను బట్టి అలవాటైన కొన్ని పద్ధతుల లాగానే, స్త్రీ జననాంగాలను కోత కోయటం వలన, వారిని అందగత్తెలు గాను, అంగీకరించటానికి అర్హత గలవారిగాను, లేదా, పరిశుభ్రమైనవారిగాను పరిగణిస్తారు. ఈ సాంప్రదాయం అలవాటున్న ప్రాంతాలలో కొన్ని కమ్యూనిటీలలో ఒక అర్థంతో వాడుకలో వున్నప్పటికీ, స్త్రీ జననాంగాల కోత, బాలికల ఆరోగ్యంపైనా, వారి ప్రవర్తన పైనా తీవ్రమైన ప్రభావం కలిగి వుంటుంది. అటు తర్వాత కాలంలో స్త్రీ జననాంగకోత మూత్ర వ్యవస్థ వ్యాధులకు, భావోద్రేకాల భంగానికి, లైంగికపరమైన అనుభూతి లేకపోవటం, సెక్స్లో పాల్గొనే సామర్థ్యం ఎదిగిన వ్యక్తిగా లేకుండా వుండటం, ఇంకా కష్టమైన, దీర్ఘమైన ప్రసవపు నొప్పలు (తల్లిబిడ్డల ప్రాణాలకు హాని కలిగించేవి) కలగటం వంటి అనర్గాలకు దారి తీస్తుంది. మీరే గనుక మీ జననాంగాలు కోయబడి, పాక్షికంగా మూసి కుట్టివేయబడి వున్నవారైతే, ఒక అనుభవం గల మంత్రసానితో గాని, ఆరోగ్య కార్యకర్తతో గాని మాట్లాడండి. మీ జననాంగాలు ప్రసవానికి ముందు కోసి తెరువబడాలి పూర్తిగా,

ప్రసవ సమయంలో ప్రమాద సూచికలు

అంగవైకల్యం గల స్త్రీలతో సహా చాలా మంది స్త్రీలు పిల్లలకు సురక్షితంగా జన్మనిస్తారు. కాని ఏదైనా అనుకోని విధంగా జరిగినపుడు ప్రసవపు నొప్పలు, ప్రసవం సమయంలో, ఒక స్త్రీకి తన ప్రాణాన్ని కాపాడుకోవటం కోసం అవసరమైన సంరక్షణను పొందటం చాలా అవసరం.

సురక్షితమైన ప్రసవపు నొప్పలు మరియు ప్రసవం మరియు ఎదురవ్వగల సమస్యలు - వీటికి సంబంధించిన సమాచారం కోసం ఎ బుక్ ఫర్ మిడ్ వైమ్స్ (మంత్రసానుల కోసం ఓ పుస్తకం) చూడండి. ఇక్కడ కొన్ని ప్రమాదకరమైన లక్షణాలు తెలుపటం జరిగింది. వాటి వలన మీకు ఎప్పడు సహాయం పొందాలో అర్థమవుతుంది.

ఉమ్మనీరు పడిపోయి పురుడు ప్రారంభం కాకపోవటం

చాలా మంది స్త్రీలకు ఉమ్మనీరు పడిపోయిన 24 గంటలలోపు పురుటి నొప్పలు మొదలవుతాయి. ఒక రాత్రి, ఒక పగలు తరువాత పురుడు మొదలవక తల్లికి, బిడ్డకు కూడా అపాయకరమైన ఇన్ఫెక్షన్వచ్చే అవకాశముంది. మీరు ఎక్కువగా ద్రవపదార్థాలను తీసుకోవాలి నరంలోకి మందు ఇంజెక్షన్ (ఇంట్రావీనస్) చేయించుకోవాలి.

బిడ్డ అడ్డం తిరిగి వుండటం

బిడ్డ అడ్డం తిరిగినట్లు గుర్తించగానే ఆసుపత్రికి వెళ్ళాలి. ఒకసారి పురుడు మొదలయ్యాక బిడ్డ పొజిషన్ను మార్చటానికి ప్రయత్నించకండి. అలా చేస్తే గర్భాశయం చీరుకుపోవటం, గర్భాశయం నుంచి మాయ (ప్లాజెంటా) వేరైపోవటం జరుగుతుంది. అడ్డం తిరిగిన బిడ్డ ఆపరేషన్ చేయనిదే బిడ్డ బయట పడటం కష్టం.

బిడ్డ పుట్టక ముందు రక్తస్రావం అవటం

కొంచెం లేత గులాబీ రంగు ద్రవం లేక జిగురు, లేక గోధుమ రంగు రక్తం పురుడు సమయంలో యోనిలో నుండి బయటకు రావటం సహజమే. కాని ఎర్రటి రక్తం యోని ద్వారా కారుతుంటే మాయ, గర్భాశయం నుండి విడిందని, లేక గర్భాశయం ముఖద్వారాన్ని 'మాయ' కప్పివున్నదని అర్థం చేసుకోవాలి. ఇది చాలా ప్రమాదకర మైనది. తల్లిని వెంటనే ఆసుపత్రికి తీసుకు వెళ్ళాలి. సాధ్యమైతే ఇంట్రావీనస్ ద్రవాలను ప్రారంభించాలి.

జ్వరం

జ్వరం ఎపుడూ కూడా ఇన్ఫెక్షన్ యొక్క లక్షణం. మీ జ్వరం మరీ తీవ్రమైనది కాకుంటే మీకు ద్రవపదార్థాలు ఇస్తే చాలు. ఎక్కువగా మంచి నీరు, టీ, లేదా పళ్ళరసం తీసుకుంటూ, ప్రతి కొన్ని గంటలకు ఒకసారి మూత్ర విసర్జన చేయటానికి ప్రయత్నించండి.

మీ జ్వరం చాలా ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత వుండి, చలి కూడా వున్నటైతే, ఒక ఆరోగ్య కేంద్రానికి గాని, ఆసుపత్రికి గాని వెళ్ళండి. మీకు వెంటనే వ్యాధి నిరోధక మందులు అవసరం.

చాలా ఎక్కువ సమయం ప్రసవ వేదన పడటం

ఆరోగ్య కేంద్రానికి గాని, ఆసుపత్రికి గాని వెళ్ళండి. తల్లి ఒక పగులు, ఒక రాత్రి అంతా బలమైన నొప్పలు పడినప్పటికీ లేక 2 గంటలకన్నాఎక్కువ సేపు ముక్కినప్పటికీ బిడ్డ బయట పడే సూచనలు కనిపించనపుడు, మీకు మందులు గాని లేదా ఆపరేషన్ కాని అవసరం కావచ్చు బిడ్డ పుట్టటానికి.

ఆకుపచ్చని లేదా గోధుమ రంగు నీరు

ప్రసవం తొలి దశలోనే, ఆకు పచ్చని లేదా గోధుమ రంగు నీరు యోని నుండి కారితే బిడ్డ ప్రమాద దశలో వున్నదని అనుకోవాలి. తల్లి ఇంకా ముక్కటం ప్రారంభించకపోతే ఆ బిడ్డ ఆసుపత్రిలో పడితే మంచిది.

ఉమ్మనీరు పడిపోయినపుడు. ఆ నీరు తేటగా కాని లేత గులాబీ రంగులో వండాలి. ఆకుపచ్చ లేదా గోధుమ రంగుగా వుంది నీరు అంటే శిశువు గర్భాశయం లోపల మలవిసర్జన చేసి, సమస్యలో వుండి వుండవచ్చు.

ప్రసవం ప్రారంభమై చాలా సేపు ప్రసవ వేదన పడి వుండి, శిశువు పుట్టే సమయం దగ్గరగా వున్నటైతే, తల్లిని సాధ్యమైనంత బలంగా ముక్కమని బిడ్డను వెంటనే బయట పడేలా చేయాలి. బిడ్డ తల బయటకు రాగానే నోటిని, ముక్కును శుభ్రమైన గుడ్డతో తుడవాలి లేదా సెక్షన్ బల్ఫ్ ను ఉపయోగించి శ్లేష్మాన్ని బయటకు తీయాలి. నోరు, ముక్కు శుభ్రపరచగానే తల్లి పాపాయి మిగతా శరీరాన్ని బయటకు తోయగలుగుతుంది.

ప్రి-ఎక్షాంప్సియా (టాక్సీమియా)

ఫిట్సు లేక బాగా వాచిన చేతులు, ముఖం ప్రి-ఎక్షాంపియా వల్ల ఫిట్ల (మూర్చలు) వచ్చి మరణానికి కూడా దారి తీయవచ్చు. ఒకవేళ తల్లికి ఈ ప్రమాదకరమైన లక్షణాలలో ఏమైనా వస్తే, వెంటనే ఆసుపత్రికి వెళ్ళిపోవాలి:

• తీవ్రమైన తలనొప్పి
• మసకగా కాని, రెండుగా కాని కనిపించే కంటి చూపు
• హఠాత్తుగా, స్థిరంగా వచ్చే తీవ్రమైన నొప్పి, పొత్తికడుపు పైన, ప్రక్క ఎముకల మధ్య నొప్పి
• అతి చురుకైన కదలికలు (కాళ్ళూ చేతులలో, తలలో)
• అధిక రక్తపోటు
• మూత్రంలో మాంసకృత్తులు

ప్రసవం తర్వాత మొదటి కొద్ది రోజుల్లో

తల్లికి ప్రమాద సూచికలు

రక్తస్రావం

మీ బిడ్డకు వెంటనే చనుబాలు ఇవ్వటం మొదలు పెట్టండి. అందువల్ల రక్తస్రావం తొందరగా ఆగటానికి సహాయపడుతుంది.

బిడ్డ పుట్టన ఒక రోజు తర్వాత రక్తస్రావమయితే డానికి కారణం, సామాన్యంగా మాయకు సంబంధించిన ముక్కలు గర్భాశయంలో మిగిలి పోవటం.

అధిక రక్తస్రావానికి ప్రమాదకర లక్షణాలు

• శిశు జననం మొదటి రోజు గంటకు 2 పాడ్లు లేక రెండు మందపాటి గుడ్డల కంటే ఎక్కువ తడవటం.
• బిడ్డ పుట్టక మొదటి రోజు తర్వాత గంటకు ఒక పాడ్ లేక ఒక మందపాటి గుడ్డ కంటే ఎక్కువ తడవటం.
• ఆగకుండా కొద్ది కొద్దిగా రక్తస్రావం అవుతూనే వుండటం.

ఏమి చేయాలి?

• గర్భాశయం గట్టిపడి, రక్తస్రావం ఆగేదాకా గర్భాశయం పై భాగాన్ని బాగా రుద్దాలి. బిడ్డకు తల్లి రొమ్మును పట్టించాలి. లేదా ఎవరైనా ఆమె చనుమొనల్ని నలపాలి.
• 0.2 మి.గ్రాముల ఎర్లోనోవిన్ను నోటిద్వారా ప్రతి 6 గంటలకు ఒకసారి చొప్పన, 4-7 రోజులు ఇవ్వాలి.
• రక్తస్రావం ఆగనటైతే వైద్య సహాయాన్ని పొందండి. ఆమెను ఆసుపత్రికి తీసుకు వెళ్ళేలోగా ఆమె గర్భాశయాన్ని రుదుతూ వుండండి.
• ఆమెకు ఇన్ఫెక్షన్ లక్షణాలు కనిపిస్తే, గర్భాశయం ఇన్ఫెక్షన్కి ఇచ్చే వ్యాధి నిరోధకాలు 248వ పేజీలో ఇచ్చినవే ఇవ్వండి.

గర్భాశయానికి ఇన్ఫెక్షన్

గర్భాశయానికి ఇన్ఫెక్షన్ అంటే చాలా ప్రమాదకరం. దానికి వెంటనే చికిత్స చేయాలి. లేకపోతే ఆమెకు మరి పిల్లలు పుట్టకపోవచ్చు. లేదా ఆమె చనిపోవచ్చు.

• జ్వరం, చలి
• పొత్తి కడుపులో నొప్పి, చేతో నొక్కితే విపరీతమైన బాధ
• యోనిలో నుండి దుర్వాసనతో కూడిన ద్రవం

ఒకవేళ తల్లి ఒంట్లో బావుండ లేదని చెప్లే ఇన్ఫెక్షన్ లక్షణాలున్నాయేమో జాగ్రత్తగా గమనించాలి.

ప్రసవం తరువాత కొత్త తల్లి (బాలింతరాలు) సంరక్షణ

పుట్టిన బిడ్డకు సంరక్షణ ఎలా అవసరమో, తల్లికి కూడా అలాగే సంరక్షణ అవసరం. కుటుంబ సభ్యులు బిడ్డను చూసుకొనే హడావడిలో తల్లి అవసరాల్ని మరచి పోవచ్చు. ఈ సమాచారాన్ని మీ సంరక్షకులతోగాని, కుటుంబ సభ్యులతో గాని పంచుకోవటం వలన వారు మీ అవసరాలను గుర్తించి మీకు సహాయ పడగలరు.

• ఇన్ఫెక్షన్ను నివారించడానికి, రక్తస్రావం ఆగేవరకు సెక్స్ లో పాల్గొనటం కాని, యోనిలో ఏమైనా పెట్టటం కాని చేయకూడదు. మామూలుగా తరచు ఎలా స్నానం చేస్తారో అలాగే చేయండి, కాని ప్రసవం అయిన ఒక వారం వరకు నీటిలో, తడిలో కూర్చోకూడదు. మీరు పరిశుభ్రంగా వుండటానికి, మీ జననాంగాల్ని శుభ్రపరచుకోండి.
• ఆరు వారాల వరకు బాగా విశ్రాంతి తీసుకోవాలి.
• బాలింతరాలు మామూలు కన్నా బాగా ఎక్కువగా తినాలి. ఆమె అన్ని రకాల ఆహారాల్ని తినొచ్చు. చేప, మాంసం, చిక్కుళ్ళు, ధాన్యాలు, కూరగాయలు, పండ్లు ప్రసవం తాలూకు గాయాల్ని నయం చేయటానికీ, శిశువు గురించి తన గురించి శ్రద్ధ తీసుకోవటానికి అవసరమైన శక్తిని ఇవ్వటానికి సహాయపడతాయి.
• ద్రవ పదార్ధాలన్ని పుష్కలంగా త్రాగాలి. అందువల్ల మల బద్ధకాన్ని నివారించుకోవచ్చు.
• చలాకీగా వుంటూ, తిరుగగలిగినంత ఎక్కువగా తిరగండి.
• మీ రొమ్ములు బాగా వాచి, గట్టిబడి నొప్పిగా వున్నటైతే, మీ బిడ్డకు పగలు రాత్రి కూడా వీలైనంత తరచుగా (ప్రతి 1 లేదా 2 గంటలకు, రెండువైపుల) పాలివ్వాలి.
• ప్రతిసారి పాలిచ్చే ముందు వెచ్చని తడిబట్టను మీ రొమ్ములపై 15 నుంచి 20 నిముషాలు వేసుకోవాలి. నొప్పి కోసం పారాసెట్మల్ వేసుకోవచ్చు.
• మీరు బిడ్డకు చనుబాలివ్వాలని అనుకోకుంటే, మీ రొమ్ముల నుంచి పాలను తొలగించటానికి ప్రయత్నించకండి. అలా చేసినటైతే, మీ శరీరం మరింతగా పాలను ఉత్పత్తి చేయటం మొదలు పెడుతుంది. అందుకు బదులుగా మీ రొమ్ములపై పొడవాటి గుడ్డను చుట్టి కప్పండి. చల్లని బట్టను కాని, ఐస్ను కాని పెట్టండి. నొప్పి కోసం పారా సెట్మల్ వేసుకోవచ్చు.
• మీ జననాంగాలలో లేదా యోనిలో గాయాలు వున్నటైతే, వాటిని ప్రతి రోజు శుభ్రంగా స్వల్పమైన సబ్బుతో, శుభ్రమైన నీటితో కడగండి. అందువల్ల ఇన్ఫెక్షన్ నివారింపబడుతుంది. వెచ్చని తడిబట్టను, తేనెను ఆ గాయాలపై వేయటం వల్ల అవి తొందరగా నయమవుతాయి. ఒక టబ్ లో వెచ్చని నీళ్ళలో కొంచెం ఉప్ప వేసి, అందులో కూర్చోవచ్చు కూడా. ఆ గాయం మండుతుంటే, మీరు మూత్ర విసర్జన చేసేటపుడు, జననాంగాలపై నీరు పోసుకోండి.
• మీ జననాంగాల నయం కోసం మీ పసరు మందులు (చెట్ల మందులు) ఉపయోగిస్తున్నటైతే, ఆ మొక్కలు చాలా శుభ్రంగా వుండేలా చూడండి. అవి: ఉడక బెడితే మరీ మంచిది. మొక్కలు, చెట్లకు సంబంధించిన మందులు గాని, మరి వేరేదైనా గాని యోనిలోపల వంచకండి.
• మీరు తిరిగి సెక్స్ లో పాల్గోనేలోగా కుటుంబ నియంత్రణ పద్ధతిని ప్రారంభించండి, లేకుంటే మీరు వెంటనే తిరిగి గర్భవతి అవుతారు. మీ బిడ్డకు మీ పాలు తప్ప వేరే ఏం పట్టక పోతుంటే, మీరు గర్భవతి కాకుండా ఆపుతుందది, ఆరు నెలల వరకు. కుటుంబ నియంత్రణకు సంబంధించిన సమాచారం కోసం 9వ అధ్యాయం చూడండి.

మీకు మనసు బాగుండకపోయినా లేదా విచారంగా అనిపించినా

చాలా మంది స్త్రీలు శిశువుకు జన్మనిచ్చిన తర్వాత తీవ్రమైన భావోద్వేగానికి గురవుతారు. మీరు అలాంటి అనుభూతి కలిగితే, ఆరోగ్య కార్యకర్తలు, మీ కుటుంబ సభ్యులు, మీకున్న అంగవైకల్యం వల్ల అనీ, మామూలు కంటే కష్టంగా వున్న పరిస్థితిలో మీ సంరక్షణ మీరు చూసుకోలేకపోవటం, బిడ్డ సంరక్షణలో కూడా కష్టపడుతూ వుండటం వల్లే మీబాధ అనుకుంటారు. ఏ క్రొత్త తల్లి అయినా కొన్ని రోజులు విచారంగాను, ఆదుర్గాగాను వుంటుందని వారికి తెలియకపోవచ్చు. అది కొన్ని రోజులు, వారాలు, లేక నెలలు కూడా కావచ్చు. ఇటువంటి ఆలోచనలు తీవ్రంగా వుండి మీరు నిద్రపోలేక పోవటం, తినలేకపోవటం బాగా, ఎక్కువగా దుఃఖించటం చేస్తుంటే, దానినే నిస్పృహ అంటారు. అంతకు ముందు ప్రసవం తర్వాత అటువంటి లక్షణాలు వుండి వున్నటైతే, తర్వాత కూడా అటువంటి నిస్పృహకు ఆమె గురయ్యే అవకాశాలుంటాయి.

మీకు, మీతో సన్నిహితంగా వుండేవారితో మీ అనుభూతుల గురించి, బాధ గురించి మాట్లాడినటైతే కొంత ఉపశమనంగా వుంటుంది. మీ గురించి, మీ బిడ్డ గురించి, మీ ఇంటి గురించి జాగ్రత్త తీసుకోవటానికి, మీకు అదనపు సహాయం అవసరం కావచ్చు.

సాంప్రదాయబద్ధమైన కొన్ని పూజలు, పరిహారాలు కాకుండా ఆధునిక మందులు కూడా వుంటాయి. మిమ్మల్ని ఆ నిస్పృహలోంచి బయటకు లాగేటందుకు సహాయ పడటానికి. ఆధునికమైన మందుల వల్ల కొన్ని ఇతర దుష్పరిణామాలు కూడా వుంటాయి. అందువలన వాటిని మరీ తీవ్రమైన వ్యక్తుల విషయంలోనే వాడాలి. మీ మంత్రసానితోనైనా, ఆరోగ్య కార్యకర్తతోనైనా మాట్లాడండి. మానసిక ఆరోగ్యం గురించిన మరింత సమాచారం కోసం 3వ అధ్యాయం చూడండి.

క్రొత్తగా పుట్టిన బిడ్డ సంరక్షణ

మీ బిడ్డకు చనుబాలే ఉత్తమమైన ఆహారం. మీ బిడ్డను ఎపుడూ పరిశుభ్రంగాను, వెచ్చగానూ వుంచండి. బిడ్డ ఇష్టంగా ఎన్నిసార్లు పాలు త్రాగటానికి ప్రయత్నించినా, సరే అలా చీకనివ్వండి. పుట్టిన తర్వాత మొదటి వారాలలో బిడ్డ కళ్ళలో పసుపు పచ్చని జిగురు పదార్ధం (వసి) వస్తూ వుంటుంది. మీరు కళ్ళను చనుబాలతో కడిగేయండి. మరిగించి చల్లార్చిన నీళ్ళు, శుభ్రమైన బట్టతోగాని శుభ్రపరచాలి. ఒకవేళ బిడ్డ కళ్ళు ఎర్రబడి, వాచి, చాల పచ్చని చీము కళ్ళతో వున్నటైతే, బిడ్డను ఆరోగ్య కార్యకర్త దగ్గరకు తీసుకువెళ్ళండి.

బొడ్డు త్రాడు గురించి తీసుకోవలసిన జాగ్రత్త

బొడ్డు తాడు కోసం బిడ్డను తల్లి నుండి వేరు చేసినపుడు, బిడ్డ బొడ్డు దగ్గర చిన్నగా ఎత్తుగా వుంటుంది. దానిని పరిశుభ్రంగాను, పొడిగాను వుంచాలి. సాధ్యమైనంత వరకు, కట్టిన నాపీ (బట్ట) మార్చిన ప్రతిసారి, స్పిరిట్ మరియు శుభ్రమైన బట్టతో పరిశుభ్రపరచాలి. అది నల్లగా మారి, మొదటి వారంలోనే రాలిపోతుంది. ఈగలు, దుమ్ము వుంటే తప్ప, ఇక దాన్ని దేనితోను కప్పిం వంచనక్కర్లేదు. కప్పాలనుకున్నప్పడు, చాలా పరిశుభ్రమైన గాజు గుడ్డ కాని, లేదా బట్టతోగాని వదులుగా చుట్టి కప్పాలి.

ఒక వేళ మీరు బిడ్డ బొడ్డు చుటూ ఎర్రగా కాని, చీముపట్టినట్టు కాని కనిపిస్తే, బిడ్డకు ఇన్ఫెక్షన్ సోకిందన్నమాట. వెంటనే బిడ్డను ఆరోగ్య కార్యకర్త దగ్గరకు తీసుకు వెళ్ళండి. ఆరోగ్య కార్యకర్త చూసి యాంటీబయాటిక్స్ ఇవ్వాలి. బిడ్డకు ధనుర్వాత లక్షణాలు వున్నాయేమో చూడాలి. బొడ్డును పరిశుభ్రంగా లేని దేనితోనైనా కోసినటైతే వచ్చే వ్యాధే ధనుర్వాతం.

నూతన శిశువుకు ధనుర్వాతం (టెటనస్)

బిడ్డను ఆరోగ్య కేంద్రనికిగని ఆసుపత్రికిగని వెంటనే తీసుకెళ్ళండి. ఆసుపత్రికి వెళ్ళటానికి 2 గంటల కన్నా ఎక్కవు సమయం పడుతుందైతే, 1,00,000 యూనిట్లబెన్జైల్ పెన్సిలన్ ఇంజేక్షన్ ఇవ్వండి వెళ్ళేముందు.

శిశువుకు ధనుర్వాతం సోకినట్లు సూచించే ప్రమాద లక్షణాలు

• జ్వరం
• బిడ్డ పాలు త్రాగాలేకపోవటం
• బిడ్డ అస్తమానూ ఏడుస్తూ వుండటం
• వేగంగా ఉపిరి పిల్చుకోవటం
• బిడ్డ శరీరం బిగిసిపోతుంది.

మార్పు కోసం కృషి చేయటం

కుటుంబాలు మరియు సంరక్షకుల పాత్ర

మన తర్వాత, మన కుటుంబ సభ్యులే మన వైకల్యాల గురించి బాగా అర్థం చేసుకోగలరు, మరెవరికన్నా కూడా. అందువలన వారు, ప్రసవ వేదన, ప్రసవం సమయాలలో మనకు గొప్ప సహాయం అందిస్తారు. ప్రసవం చేస్తున్న ఆరోగ్య కార్యకర్తకు, లేదా మంత్రసానికి అర్థమయ్యేలా చెప్పారు. మీకు అంగవైకల్యం వుండవచ్చు. అయినప్పటికీ ఇంకా మీకు సహజ (యోని ద్వారా) ప్రసవం అయ్యే అవకాశాలున్నాయని. ప్రసవం కోసం వేరే భంగిమలు ప్రయత్నించటంలోను, చెప్పటంలోను కూడా సహాయ పడతారు మీకు.

బిడ్డ పుట్టిన తర్వాత, మీకెంత సాయం అవసరం అయినా సరే, బిడ్డను పట్టుకోవటానికి, హత్తుకొని ఆనందించటానికి మీకు ధైర్యాన్నిస్తారు.

మంత్రసానులు, డాక్టర్లు, ఇతర ఆరోగ్య కార్యకర్తల పాత్ర

• ఆసుపత్రులలో స్త్రీలు శిశువులకు జన్మనిచ్చే గదులు, లేదా చోట్లు, మీకు వెళ్ళటానికి అనుకూలంగా చెయ్యాలి. ఉదాహరణకు ప్రసవం చేసే గది మేడపై భాగంలో వున్నటైతే, క్రింద కూడా ఒక ప్రసవం గదిని ఏర్పటు చేయాలి.
• మంచాలు, పరీక్ష బల్లలు ఎత్తు తక్కువగా, చక్రాలు లేకుండా మీకు ఎక్కటానికి అనుకూలంగా వుండాలి.
• అంధులు, బధిరులు (చెవుడు గలవారు) అయిన స్త్రీల శిశువులు వారికి చాలా సమీపంగా వుండేలా చూడాలి. తల్లి తన బిడ్డను చూడలేకున్నా వినలేకున్నా దగ్గరగా వుండటం వల్ల బిడ్డ ఆకలి, అవసరాలు తెలుసుకొని చూసుకోగలుగుతుంది
• ప్రసవం తరువాత తల్లీ, బిడ్డలిద్దరూ కూడా ఆరోగ్య కార్యకర్త పర్యవేక్షణలో ఆరోగ్యంగా వుండవచ్చు. శిశువుకు జన్మనిచ్చిన మరుసటి రోజు కనీసం 2 సార్లు, మరియు అటు తరువాత వారం రోజులకు ఒకసారి చొప్పన తల్లీ బిడ్డలను చూడాలి.
• బిడ్డ జననాన్ని నమోదు చేయించుకోవటం కోసం కమ్యూనిటీలో చట్టపరంగా అవసరమైన సహకారం అంతా క్రొత్తగా తల్లి అయిన స్త్రీకి అందించాలి.